Hướng dẫn 4480/BKHĐT-TH

KHUNG HƯỚNG DẪN

XÂY DỰNG KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI NĂM 2014

Thực hiện Chỉ thị số 13/CT-TTg ngày 25 tháng 6 năm 2013 của Thủ tướng Chính phủ về xây dựng Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và Dự toán ngân sách nhà nước năm 2014,

Bộ Kế hoạch và Đầu tư gửi đến quý cơ quan Khung hướng dẫn xây dựng Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2014 (bao gồm các phụ lục mẫu biểu báo cáo kèm theo)[1] như sau:

Phần thứ nhất

TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI 6 THÁNG ĐẦU NĂM 2013 VÀ KHẢ NĂNG THỰC HIỆN NGHỊ QUYẾT CỦA QUỐC HỘI VỀ KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI NĂM 2013

Tại Kỳ họp thứ tư, Quốc hội khoá XIII đã thông qua Nghị quyết số 31/2012/QH13 ngày 08 tháng 11 năm 2012 về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2013, với mục tiêu tổng quát là: Tăng cường ổn định kinh tế vĩ mô; lạm phát thấp hơn, tăng trưởng cao hơn năm 2012. Đẩy mạnh thực hiện 3 đột phá chiến lược gắn với tái cơ cấu nền kinh tế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng. Bảo đảm an sinh xã hội và phúc lợi xã hội. Nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế. Tăng cường quốc phòng, an ninh và bảo đảm ổn định chính trị - xã hội. Tạo nền tảng phát triển vững chắc hơn cho những năm tiếp theo.

Căn cứ các Nghị quyết của Quốc hội về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, dự toán ngân sách nhà nước và phân bổ ngân sách trung ương năm 2013, Thủ tướng Chính phủ đã ra các quyết định giao chỉ tiêu kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, dự toán ngân sách nhà nước và kế hoạch vốn đầu tư nguồn ngân sách nhà nước (bao gồm các chương trình mục tiêu quốc gia), vốn trái phiếu Chính phủ năm 2013[2].

Đồng thời với việc giao kế hoạch và dự toán ngân sách nhà nước, ngày 07/01/2013 Chính phủ đã ban hành các Nghị quyết: số 01/NQ-CP về những giải pháp chủ yếu chỉ đạo, điều hành thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm 2013; và số 02/NQ-CP ngày 07/01/2013 về một số giải pháp tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, hỗ trợ thị trường, giải quyết nợ xấu.

Dưới đây là đánh giá về tình hình kinh tế - xã hội 6 tháng đầu năm, dự báo khả năng thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2013 và một số giải pháp chủ yếu cần tập trung thực hiện trong 6 tháng cuối năm:

I. VỀ TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI 6 THÁNG ĐẦU NĂM 2013

Trong 6 tháng đầu năm 2013, dưới sự chỉ đạo tập trung, quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự nỗ lực của các cấp, các ngành trong việc triển khai thực hiện các giải pháp đã đề ra trong các Nghị quyết số 01/NQ-CP, số 02/NQ-CP ngày 07/01/2013 và Nghị quyết các phiên họp thường kỳ của Chính phủ, tình hình kinh tế xã hội đã có những chuyển biến bước đầu, tích cực và đúng hướng. Tăng trưởng của hầu hết các ngành, lĩnh vực trong nền kinh tế đều có cải thiện, góp phần làm tăng mức tăng trưởng GDP Quý II lên 5%, cao hơn mức tăng của Quý I và đưa tăng trưởng 6 tháng đầu năm lên 4,9. Sản xuất công nghiệp, nhất là công nghiệp chế biến, chế tạo đã có những chuyển biến đáng kể tuy còn nhiều khó khăn. Lĩnh vực dịch vụ tiếp tục phát triển với tốc độ tăng trưởng cao hơn cùng kỳ và đóng góp lớn nhất vào tăng trưởng GDP. Hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp có cải thiện. Lạm phát tiếp tục được kiềm chế, giá cả, thị trường khá ổn định. Lãi suất giảm mạnh, cùng nhiều biện pháp miễn giảm thuế, giãn thuế,... đã góp phần tháo gỡ khó khăn cho hoạt động sản xuất kinh doanh; thị trường ngoại hối và tỷ giá ngoại tệ tương đối ổn định. Xuất khẩu tiếp tục duy trì đà tăng trưởng cao hơn kế hoạch đề ra; hoạt động nhập khẩu, nhất là nhập khẩu máy móc, thiết bị, nguyên vật liệu phục vụ đầu tư và sản xuất kinh doanh cải thiện đáng kể; tỷ lệ nhập siêu thấp. An sinh xã hội tiếp tục được bảo đảm; đời sống của người dân, đặc biệt là những người nghèo, người dân tộc thiểu số, người mất việc làm, hộ gia đình bị thu hồi đất sản xuất được quan tâm, các chính sách hỗ trợ cho vay mua nhà ở xã hội, nhà thương mại đối với người có thu nhập thấp đã được triển khai. An ninh chính trị, trật tự xã hội được giữ vững;…

Tuy nhiên, nền kinh tế vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức: kinh tế vĩ mô vẫn chưa thật ổn định; lạm phát tuy được kiềm chế nhưng vẫn còn tiềm ẩn nguy cơ lạm phát cao trở lại; lãi suất tuy giảm nhưng việc tiếp cận vốn vay còn nhiều trở ngại do khó khăn trong việc xử lý nợ xấu; dư nợ tín dụng tăng chậm. Tổng cầu, sức mua vẫn còn yếu. Tổng vốn đầu tư phát triển đạt thấp. Tiến độ thu NSNN không đạt kế hoạch và thấp hơn cùng kỳ các năm trước. Tình hình tai nạn giao thông tiếp tục diễn biến phức tạp, tăng cả về số vụ lẫn số người thương vong so với cùng kỳ năm trước. Đời sống nhân dân, nhất là người nghèo, người mất việc làm, đồng bào dân tộc, vùng miền núi, vùng sâu, vùng xa còn gặp nhiều khó khăn.

Dưới đây là tình hình cụ thể về phát triển kinh tế - xã hội 6 tháng đầu năm 2013:

1. Về ổn định kinh tế vĩ mô và kiềm chế lạm phát:

a) Về giá cả, lạm phát:

- Lạm phát tiếp tục được kiềm chế nhờ thực hiện quyết liệt, kiên trì các biện pháp, chính sách kinh tế vĩ mô về tài chính, tiền tệ, tăng cường quản lý giá cả thị trường, cung cầu hàng hoá,... Trong 6 tháng đầu năm 2013, tốc độ tăng giá tiêu dùng có xu hướng giảm. So với tháng trước, chỉ số giá tiêu dùng tháng 1 tăng 1,25%, tháng 2 tăng 1,32%, tháng 3 giảm (-) 0,19%, tháng 4 tăng 0,02%, tháng 5 giảm (-) 0,06%, tháng 6 tăng 0,05%. Chỉ số giá tiêu dùng 6 tháng đầu năm 2013 tăng 2,4% so với tháng 12/2012. Bên cạnh tác động của các chính sách chủ động kiềm chế lạm phát, có được kết quả nêu trên còn do các yếu tố khác, như: mặt bằng giá thế giới giảm; nguồn cung lương thực dồi dào; tổng cầu thấp, sức mua vẫn còn yếu.

Diễn biến chỉ số giá trong 6 tháng đầu năm cho thấy lạm phát cả năm 2013 có thể kiềm chế thấp hơn năm 2012 và đạt chỉ tiêu kế hoạch đề ra. Tuy nhiên, so với cùng kỳ năm trước, CPI còn ở mức khá cao: CPI tháng 6/2013 tăng 6,69%; bình quân 6 tháng tăng 6,73%. Trong 6 tháng cuối năm vẫn còn có những yếu tố tác động đến mặt bằng giá trong nước, đòi hỏi phải theo dõi, kiểm soát chặt chẽ các cân đối lớn, giá các yếu tố đầu vào quan trọng, như: điện, xăng dầu, phân bón, và giá các mặt hàng tiêu dùng thiết yếu khác, tăng cường quản lý thị trường.

- Chỉ số giá vàng tháng 6/2013 giảm 7,83%, chỉ số giá đô la Mỹ tăng 0,68% so với cùng kỳ năm trước.

b) Về tiền tệ, tín dụng và tái cơ cấu hệ thống ngân hàng:

Tổng phương tiện thanh toán (M2) tính đến ngày 20/6/2013 ước tăng khoảng 7,1% so với tháng 12/2012 (cùng kỳ tăng 7,51%). Tổng số dư tiền gửi của khách hàng tại các tổ chức tín dụng ước tăng khoảng 8,18% so với cuối năm 2012, trong đó: huy động vốn VND tăng 8,25%, huy động vốn bằng ngoại tệ tăng 7,77%.

Dư nợ tín dụng đối với nền kinh tế tính đến ngày 20/6/2013 ước tăng khoảng 3,31% so với cuối năm 2012, cao gấp hơn 2 lần tốc độ tăng của cùng kỳ năm trước (tăng 1,54%). Dư nợ tín dụng bằng VND có sự cải thiện, tăng 6,02%, trong khi đó dư nợ tín dụng bằng ngoại tệ giảm 9,02%.

Lãi suất trong 6 tháng đầu năm đã được điều hành theo diễn biến kinh tế vĩ mô và biến động của lạm phát. Lãi suất huy động và cho vay có xu hướng giảm[3].

Thị trường ngoại tệ và tỷ giá tương đối ổn định. Dự trữ ngoại hối của Nhà nước tăng cao, bảo đảm đáp ứng nhu cầu ngoại tệ của nền kinh tế và ổn định thị trường ngoại tệ. Tuy nhiên, từ tháng 4 đến nay, tỷ giá có xu hướng tăng do áp lực về cầu ngoại tệ do nhập siêu quay trở lại. Thị trường vàng từng bước được quản lý và bước đầu hoạt động ổn định song chênh lệch giữa giá vàng trong nước và giá vàng quốc tế (quy đổi) vẫn còn ở mức cao.

Về tái cơ cấu hệ thống ngân hàng: Đã cơ bản kiểm soát được tình hình của các ngân hàng thương mại cổ phần yếu kém cần xử lý; khả năng chi trả của các ngân hàng yếu kém được cải thiện đáng kể và quyền lợi của người gửi tiền được bảo đảm, nguy cơ mất an toàn từng bước được giảm bớt. Hoàn thành căn bản việc cổ phần hoá các ngân hàng thương mại nhà nước (trừ Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) và đang triển khai cơ cấu lại một số ngân hàng liên doanh. Các tổ chức tín dụng đã quan tâm hơn đến đổi mới, nâng cao hiệu quả hệ thống quản trị, điều hành, hệ thống kiểm soát, kiểm toán nội bộ; tiếp tục hoàn thiện, hiện đại hoá hạ tầng công nghệ thông tin. Hệ thống quỹ tín dụng nhân dân được củng cố, phát triển.

c) Về xuất nhập khẩu:

- Tổng kim ngạch xuất khẩu 6 tháng đầu năm ước đạt 62,05 tỷ USD, tăng 16,1% so với cùng kỳ năm 2012 (cùng kỳ tăng 22,2%). Xuất khẩu tiếp tục duy trì được tốc độ tăng trưởng cao là nhờ đóng góp chủ yếu của khu vực đầu tư trực tiếp nước ngoài. Xuất khẩu của khu vực này không kể dầu thô ước đạt 37,4 tỷ USD, tăng 28,3% (cùng kỳ tăng 41,5%) và chiếm 60,2% tổng kim ngạch xuất khẩu. Trong khi đó, xuất khẩu của khu vực 100% vốn trong nước ước đạt 20,9 tỷ USD, chỉ tăng 2,2%, thấp hơn tốc độ tăng cùng kỳ năm ngoái (cùng kỳ năm ngoái tăng 4%).

Trong 6 tháng đầu năm, các mặt hàng dầu thô và than đá đều có lượng xuất khẩu tăng nhưng kim ngạch xuất khẩu lại giảm[4]. Trong khi đó, kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng công nghiệp chế biến tăng trưởng khá cao[5]. Điện thoại các loại và linh kiện (9,9 tỷ USD) đã vượt qua dệt may (8 tỷ USD) trở thành mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu cao nhất. Các mặt hàng có kim ngạch lớn và có tốc độ tăng trưởng cao đều do sự đóng góp chủ yếu của các doanh nghiệp FDI gồm điện thoại các loại và linh kiện đóng góp 99%; máy vi tính linh kiện và điện tử 98,2%; giầy dép 77,4%; hàng dệt may 60%; máy ảnh 99,6%.

Các mặt hàng nông sản có kim ngạch xuất khẩu lớn nhất là cà phê, gạo và cao su đều giảm cả về lượng và kim ngạch so với cùng kỳ năm 2012[6]. Mặt hàng thủy sản xuất khẩu đạt 2,9 tỷ USD, chỉ tăng 0,3% so với cùng kỳ năm 2012; nguyên nhân là do (i) Nguồn cung nguyên liệu không ổn định, (ii) Nhu cầu nhập khẩu tại các thị trường chính sụt giảm do ảnh hưởng suy thoái kinh tế, và (iii) Các rào cản kỹ thuật và thuế quan tại các thị trường nhập khẩu.

Trong 6 tháng đầu năm 2013, mặc dù kinh tế EU còn gặp nhiều khó khăn nhưng ước xuất khẩu vào thị trường này tăng 25,4% và chiếm tỷ trọng 18,7% tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước; thị trường Mỹ tăng 18,5% và chiếm tỷ trọng 17,7%; thị trường ASEAN tăng 17,7% và chiếm tỷ trọng 14,9%. Trong khi đó, thị trường Nhật Bản và Trung Quốc giảm nhẹ so với cùng kỳ năm 2012, chiếm tỷ trọng tương ứng là 10,4% và 9,7%.

- Tổng kim ngạch nhập khẩu của cả nước 6 tháng đầu năm ước đạt 63,5 tỷ USD, tăng 17,4% so với cùng kỳ năm 2012 (cùng kỳ năm ngoái tăng 6,9%). Nhập khẩu của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đạt 35,7 tỷ USD, tăng 27,8% và chiếm 56,3% tổng kim ngạch nhập khẩu. Nhập khẩu của khu vực doanh nghiệp trong nước có cải thiện, ước đạt 27,7 tỷ USD, tăng 6,3% (cùng kỳ năm ngoái giảm 8,2%).

Kim ngạch nhập khẩu 6 tháng đầu năm 2013 của một số mặt hàng có tốc độ tăng khá là: máy móc thiết bị đạt 8,5 tỷ USD, tăng 8,5%; máy tính và linh kiện 8,6 tỷ USD, tăng 52,3%; vải đạt 4,1 tỷ USD, tăng 19,5%; nguyên phụ liệu dệt may 1,9 tỷ USD, tăng 22,4%; sắt thép tăng 14,4%; phân bón tăng 12%;… Trong khi đó, xăng dầu giảm 22,1% về lượng và 25,5% về kim ngạch nhập khẩu so với cùng kỳ năm trước.

Trong 6 tháng đầu năm 2013, nhập khẩu từ Châu Á chiếm hơn 80% tổng kim ngạch nhập khẩu của cả nước. Các thị trường nhập khẩu chủ yếu là Trung Quốc (kim ngạch nhập khẩu từ thị trường này tăng 33,2%, tỷ trọng ước đạt 27,3%), ASEAN (tăng 5,3%, chiếm tỷ trọng 17,1%), Hàn Quốc (tăng 39,8%, chiếm tỷ trọng 15,9%), Nhật Bản (tăng 4,1%, chiếm tỷ trọng 8,8%) và EU (tăng 21,6%, chiếm tỷ trọng 7,5%).

- Trong 6 tháng đầu năm 2013, cả nước nhập siêu 1,4 tỷ USD, bằng 2,3% tổng kim ngạch xuất khẩu, là mức tăng thấp và có thể kiểm soát được. Riêng Khu vực FDI (không kể dầu thô) xuất siêu khoảng 1,65 tỷ USD; nếu kể cả dầu thô, xuất siêu khoảng 5,4 tỷ USD.

d) Về thu chi ngân sách nhà nước:

Tốc độ thu ngân sách đạt thấp so với cùng kỳ các năm trước do nền kinh tế gặp nhiều khó khăn, hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp giảm sút cùng với việc thực hiện miễn giảm, giãn thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế VAT...

Tổng thu ngân sách nhà nước 6 tháng đầu năm 2013 ước đạt 356,52 nghìn tỷ đồng, đạt 43,7% dự toán năm, cao hơn 4,5% so với cùng kỳ năm 2012; trong đó: thu nội địa ước đạt 236,17 nghìn tỷ đồng, bằng 43,3%; thu từ dầu thô ước đạt 55,43 nghìn tỷ đồng, đạt 56%; thu cân đối ngân sách nhà nước từ hoạt động xuất nhập khẩu ước đạt 61,92 nghìn tỷ đồng, bằng 37,2%.

Tổng chi ngân sách nhà nước luỹ kế đến ngày 15/6/2013 ước đạt 448,91 nghìn tỷ đồng, bằng 45,9% dự toán, tập trung bảo đảm các nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh, quản lý nhà nước và thanh toán các khoản chi trả nợ đến hạn, đảm bảo chi trả kịp thời các khoản lương và các khoản có tính chất lương đến các đối tượng thụ hưởng ngân sách nhà nước góp phần thực hiện tốt các chính sách an sinh xã hội.

đ) Về đầu tư phát triển:

Trong 6 tháng đầu năm 2013, tổng vốn đầu tư toàn xã hội ước thực hiện đạt khoảng 448,6 nghìn tỷ đồng, đạt 43,9% kế hoạch năm. Trong đó:

- Vốn đầu tư phát triển từ ngân sách nhà nước ước đạt 88,5 nghìn tỷ đồng, bằng 50,6% kế hoạch năm. Vốn trái phiếu Chính phủ ước đạt 19,8 nghìn tỷ đồng, bằng 33% kế hoạch năm. Vốn tín dụng đầu tư Nhà nước ước đạt 13,9 nghìn tỷ đồng, bằng 23,2% kế hoạch năm. Vốn đầu tư của doanh nghiệp nhà nước ước đạt 21,1 nghìn tỷ đồng, bằng 46,9% kế hoạch năm. Vốn đầu tư của dân cư và khu vực tư nhân ước đạt 168,2 nghìn tỷ đồng, bằng 42,1% kế hoạch năm.

- Vốn FDI thực hiện trong 6 tháng đầu năm ước đạt 114,3 nghìn tỷ đồng, bằng 53,4% kế hoạch; vốn đăng ký ước đạt khoảng 10,47 tỷ USD, tăng 15,86% so với cùng kỳ.

Dòng vốn FDI đăng ký kể cả cấp mới và tăng thêm đều đã bắt đầu tăng sau thời kỳ suy giảm liên tục từ năm 2008-2012, trong khi vốn thực hiện duy trì tốc độ tăng so với cùng kỳ năm 2012[7] cho thấy nền kinh tế vĩ mô đã ổn định hơn, môi trường đầu tư kinh doanh của Việt Nam đã cải thiện và hấp dẫn hơn, niềm tin của các nhà đầu tư đã dần tăng trở lại. Bên cạnh đó, cơ cấu đầu tư đã chuyển dịch tích cực theo hướng tăng tỷ trọng đầu tư vào các ngành công nghiệp chế biến, chế tạo.

- Vốn ODA giải ngân liên tục tăng cao nhờ sự chỉ đạo tập trung, quyết liệt của Chính phủ, của Thủ tướng Chính phủ, sự nỗ lực của các cấp, các ngành, tháo gỡ các vướng mắc trong việc triển khai thực hiện các dự án đầu tư bằng nguồn vốn này. Ước 6 tháng đầu năm giải ngân đạt 2,2 tỷ USD, đạt 51,1% kế hoạch năm 2013, tăng 10% so với cùng kỳ (cùng kỳ năm 2012 đạt gần 2 tỷ USD).

2. Về thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế:

Nhờ việc triển khai các giải pháp, chính sách hỗ trợ và thúc đẩy sản xuất, kinh doanh, nhất là các giải pháp trong Nghị quyết số 01/NQ-CP và số 02/NQ-CP ngày 07/01/2013 của Chính phủ, các Nghị quyết các phiên họp của Chính phủ, nền kinh tế đã có những chuyển biến tích cực, bước đầu. Hầu hết các ngành, các lĩnh vực đều có những cải thiện, tuy vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức. Cụ thể:

a) Về tăng trưởng tổng sản phẩm trong nước (GDP):

Tăng trưởng kinh tế đã có dấu hiệu phục hồi, hoạt động sản xuất kinh doanh cũng như các ngành, lĩnh vực khác đều đã có những chuyển biến tích cực, đúng hướng. Tổng sản phẩm trong nước (GDP) quý I/2013 tăng 4,76%, sang quý II/2013 tăng cao hơn, đạt 5%. Xu hướng phục hồi này được thể hiện ở hầu khắp các địa phương, nhất là ở các trung tâm kinh tế lớn.

Tính chung 6 tháng đầu năm 2013, GDP ước tăng 4,9%, xấp xỉ tốc độ tăng cùng kỳ năm trước (đạt 4,93%); trong đó: khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng 2,07%; khu vực công nghiệp và xây dựng tăng 5,18%; dịch vụ tăng 5,92%. Tuy tốc độ tăng trưởng GDP quý II và 6 tháng đầu năm 2013 không cao như mong đợi nhưng đây là kết quả đáng ghi nhận trong bối cảnh kinh tế thế giới còn gặp nhiều khó khăn, ở trong nước đang phải ưu tiên tập trung mục tiêu kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô.

b) Về sản xuất công nghiệp:

Tính chung 6 tháng đầu năm 2013, chỉ số phát triển công nghiệp IIP ước tăng 5,2%, trong đó: khai khoáng tăng 1,9%; công nghiệp chế biến, chế tạo tăng 5,7%; sản xuất, phân phối điện tăng 8,7%; cung cấp nước, xử lý nước thải tăng 9,6%. Sản xuất công nghiệp đang từng bước được cải thiện, so với cùng kỳ năm trước, IIP Quý I tăng 4,5%, sang Quý II tăng 6%. Thể hiện rõ nhất là IIP của ngành chế biến, chế tạo: Quý I tăng 4,6%, sang Quý II tăng tới 6,9%.

Sản xuất công nghiệp tại một số địa phương đã có dấu hiệu phục hồi, như Bắc Ninh, Vĩnh Phúc, Đà Nẵng Đồng Nai, Bình Dương, Cần Thơ, Kiên Giang,...

Chỉ số tồn kho của ngành công nghiệp chế biến, chế tạo có xu hướng giảm dần từ đầu năm: tại thời điểm 01/6/2013 tăng 9,7% so với cùng thời điểm năm trước, giảm mạnh so với mức tăng 21,5% tại thời điểm 01/01/2013[8].

c) Về sản xuất nông nghiệp:

Trong 6 tháng đầu năm 2013, sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản tiếp tục phát triển nhưng tốc độ chậm lại. Giá trị sản xuất toàn ngành (theo giá cố định 2010) ước tăng 2,4%, trong đó nông nghiệp tăng 2,2%, lâm nghiệp tăng 5,68%, thủy sản tăng 2,53%.

Trồng trọt gặp nhiều khó khăn do thời tiết diễn biến phức tạp, khô hạn và xâm nhập mặn diễn ra gay gắt ảnh hưởng đến năng suất cây trồng[9]. Tuy nhiên, do ngành nông nghiệp và các địa phương đã chủ động triển khai các biện pháp phòng chống thiên tai, dịch bệnh hiệu quả, đồng thời, áp dụng nhiều biện pháp đẩy mạnh phát triển sản xuất nên đã hạn chế được các yếu tố bất lợi. Tổng sản lượng lương thực có hạt vụ Đông Xuân trên cả nước đạt 22,78 triệu tấn, trong đó sản lượng lúa đạt 20,26 triệu tấn, xấp xỉ vụ Đông Xuân 2012. Khó khăn lớn nhất của ngành nông nghiệp hiện nay là nhu cầu của thị trường giảm, giá lúa xuống thấp ảnh hưởng lớn đến hoạt động xuất khẩu gạo[10] và lợi nhuận của người nông dân.

Chăn nuôi 6 tháng đầu năm 2013 có một số thuận lợi như công tác kiểm soát dịch bệnh, kiểm soát nhập lậu gia cầm được thực hiện quyết liệt, có hiệu quả. Tuy nhiên, do kinh tế suy giảm, cung vượt cầu bởi sức mua giảm sút, giá bán xuống thấp, trong khi giá thức ăn chăn nuôi vẫn giữ ở mức cao. Tính đến ngày 15/6/2013, đàn trâu giảm 2,54% so với cùng kỳ 2012; đàn bò giảm 3,16% (tuy nhiên số bò sữa tăng 10,3%); đàn lợn giảm 0,52%; gia cầm giảm 2,01%. Tổng sản lượng thịt hơi các loại 6 tháng đầu năm ước đạt 2,56 triệu tấn, xấp xỉ sản lượng cùng kỳ 2012 (giảm 0,2%).

Sản xuất lâm nghiệp vẫn giữ được tốc độ tăng trưởng khá cao với giá trị sản xuất tăng 5,68%; do có chính sách phát triển rừng sản xuất phù hợp được ban hành trong những năm gần đây đã khuyến khích người dân trồng rừng sản xuất và khai thác chế biến gỗ; thời tiết có mưa sớm hơn (chủ yếu các tỉnh phía Bắc) nên các địa phương đã triển khai trồng rừng đảm bảo thời vụ. Tình hình khai thác gỗ và lâm sản nhìn chung đều tăng trưởng khá so cùng kỳ năm trước, sản lượng gỗ rừng trồng khai thác tăng cao (7,2%) do chính sách phát triển chế biến gỗ rừng trồng và do rừng trồng thời gian trước đến kỳ thu hoạch.

Sản xuất thủy sản tiếp tục gặp nhiều khó khăn, giá trị sản xuất chỉ tăng 2,5%. Tổng sản lượng thuỷ sản đạt 2.737 nghìn tấn, tăng 1,5%, trong đó cá 2.109 nghìn tấn, tăng 0,8%; tôm 262 nghìn tấn, tăng 2,8%. Sản xuất thủy sản, đặc biệt là lĩnh vực nuôi trồng như cá ba sa, cá tra đang gặp rất nhiều khó khăn do tiêu thụ chậm, thiếu vốn sản xuất, giá đầu vào cao, giá bán thấp, các rào cản kỹ thuật,… Bên cạnh đó, tình hình phức tạp trên Biển Đông cũng ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động khai thác thủy sản.

Tái cơ cấu ngành nông nghiệp đang được đẩy mạnh. Chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi diễn ra rộng khắp trên cả nước. Việc tái cơ cấu này được tổ chức thực hiện bài bản trên cơ sở phương án quy hoạch nông thôn mới và các đề án phát triển sản xuất, kinh doanh được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Phong trào xây dựng nông thôn mới triển khai rộng khắp trên địa bàn nông thôn, thu hút sự quan tâm của cả hệ thống chính trị và nhân dân. Đến nay, cả nước đã có 35 xã đạt chuẩn đủ 19 tiêu chí; khoảng 84% số xã đã hoàn thành quy hoạch chung xây dựng nông thôn mới; 60,4% số xã đã phê duyệt xong đề án, trong đó có 865 xã đã hoàn thành thẩm định và đang chờ thủ tục phê duyệt. Nhiều địa phương đã triển khai hết sức quyết liệt, đẩy nhanh chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn, hướng tới sản xuất nông nghiệp hàng hóa, nâng cao giá trị gia tăng và sức cạnh tranh của sản phẩm[11]. Các vướng mắc về cơ chế đã được các cấp quản lý quan tâm, tháo gỡ. Thủ tướng Chính phủ ban hành quyết định sửa đổi một số tiêu chí của bộ tiêu chí quốc gia về Nông thôn mới[12] cho phù hợp với tình hình và điều kiện của các địa phương. Để tăng hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước, tiết kiệm kinh phí và huy động các nguồn lực xã hội đầu tư cho xây dựng nông thôn mới, Thủ tướng Chính phủ đã bổ sung cơ chế đặc thù trong quản lý đầu tư xây dựng công trình[13].

d) Về khu vực dịch vụ:

Khu vực dịch vụ tiếp tục phát triển với tốc độ tăng trưởng quý II (6,16%) cao hơn quý I (5,65%) và 6 tháng đầu năm ước đạt 5,92%, cao hơn mức tăng 5,29% của cùng kỳ năm 2012;

trong đó: dịch vụ lưu trú và ăn uống tăng 8,78%; thông tin và truyền thông tăng 7,96%; y tế và hoạt động trợ giúp xã hội tăng 8,02%; giáo dục và đào tạo tăng 8,02%;...

Tổng mức lưu bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng quý II ước tăng 12,2% so với cùng kỳ năm 2012, cao hơn mức tăng 11,7% của quý I; tính chung 6 tháng đầu năm ước tăng 11,9% thấp hơn mức tăng cùng kỳ là 19,7%. Như vậy, mặc dù tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng trong những tháng gần đây đã có cải thiện nhưng chậm (04 tháng; 5 tháng và 6 tháng chỉ dao động ở mức 11,7-11,9%) và nếu loại trừ yếu tố giá thì vẫn ở mức thấp (6 tháng tăng gần 4,9%) và thấp hơn mức tăng cùng kỳ (6,7%) cho thấy sức cầu nền kinh tế, tuy có cải thiện, nhưng vẫn còn yếu.

Về vận tải hàng hoá và hành khách: vận chuyển hàng hóa quý II tăng 3,2%, cao hơn mức tăng 2,4% trong quý I; tính chung 6 tháng tăng 2,8% so với cùng kỳ. Trong khi đó, luân chuyển hàng hóa quý II giảm 6,1%, giảm mạnh hơn quý I (giảm 0,8%), ước 6 tháng giảm 3,5% là do mức giảm đến từ khu vực ngoài nước (khối lượng vận chuyển giảm 6,7%; khối lượng luân chuyển giảm 8,1%).

Vận chuyển và luân chuyển hành khách quý II tăng lần lượt là 2,6% và 2,2%, đều thấp hơn mức tăng của quý I (lần lượt là 5,4% và 5,1%). Ước 6 tháng vận chuyển hành khách tăng 3,9%, luân chuyển hành khách tăng 3,6%.

Khách quốc tế đến Việt Nam 6 tháng đầu năm ước đạt khoảng 3,54 triệu lượt, tăng 2,6%, thấp hơn nhiều so với mức tăng 16,9% của cùng kỳ năm 2012 chủ yếu do mức giảm mạnh trong quý I (giảm 6,2% với sự sụt giảm ở hầu hết các mục đích đến). Tuy nhiên, tình hình đã cải thiện đáng kể và tăng trở lại trong quý II, đạt mức 13,5% so với cùng kỳ năm trước, đặc biệt là khách đến với mục đích du lịch, nghỉ ngơi.

đ) Về tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước và phát triển doanh nghiệp, kinh tế tập thể:

- Về tình hình tái cơ cấu các tập đoàn, tổng công ty nhà nước: Tính đến tháng 6/2013, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt 17/21 đề án tái cơ cấu của các tập đoàn, tổng công ty. Các Bộ quản lý ngành đã phê duyệt được 26 đề án tái cơ cấu của các tổng công ty trực thuộc. Tuy nhiên, nhận định chung cho thấy tình hình triển khai tái cơ cấu còn chậm, chưa đạt kế hoạch đề ra, đặc biệt là lộ trình thoái vốn đã đầu tư vào các ngành không thuộc ngành, nghề kinh doanh chính.

Tình hình triển khai thực hiện sắp xếp, đổi mới doanh nghiệp nhà nước cũng còn chậm, chưa đạt yêu cầu đặt ra. Trong 6 tháng đầu năm cả nước sắp xếp được 16 doanh nghiệp, trong đó cổ phần hóa 10 doanh nghiệp, sáp nhập hợp nhất 05 doanh nghiệp và thành lập mới 01 doanh nghiệp.

- Về phát triển doanh nghiệp: Phát triển doanh nghiệp bước đầu có những dấu hiệu tích cực với sự cải thiện của số doanh nghiệp đăng ký thành lập mới trong những tháng gần đây[14].

Ước 6 tháng đầu năm 2013, cả nước có 38,9 nghìn doanh nghiệp đăng ký thành lập mới, tăng 7,6% so với cùng kỳ (cùng kỳ giảm 12,4%). Bên cạnh đó, số doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động đã quay trở lại hoạt động cũng tăng dần qua từng tháng: 4 tháng khoảng 8,3 nghìn; 5 tháng khoảng 8,8 nghìn; 6 tháng khoảng 9,3 nghìn doanh nghiệp.

Hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp vẫn còn nhiều khó khăn, nhưng đang có chuyển biến. Số doanh nghiệp giải thể giảm so với cùng kỳ. Số doanh nghiệp ngừng hoạt động tuy vẫn còn tăng, nhưng tốc độ tăng chậm lại từ tháng 4 đến nay.

Như vậy, có thể thấy các giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn cho hoạt động sản xuất kinh doanh đã dần phát huy tác dụng, củng cố thêm niềm tin của nhà đầu tư vào sự ổn định của nền kinh tế vĩ mô. Tuy nhiên, số vốn đăng ký của doanh nghiệp thành lập mới vẫn có xu hướng giảm do những khó khăn của nền kinh tế và khả năng huy động vốn của nhà đầu tư.

Về cơ cấu theo địa bàn, một số vùng kinh tế có số doanh nghiệp đăng ký thành lập tăng cao là: Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung tăng 24,3%; Trung du và miền núi phía Bắc tăng 32,7%; Đồng bằng Sông Cửu Long tăng 53,9% so với cùng kỳ năm 2012. Trong khi đó, tại 2 vùng kinh tế trọng điểm, số doanh nghiệp thành lập mới giảm hoặc tăng không đáng kể: Đồng bằng sông Hồng giảm 4,5%; Đông Nam Bộ chỉ tăng 0,9%.

Tại một số địa phương, số doanh nghiệp đăng ký thành lập mới tăng khá cao so với cùng kỳ: Hà Tĩnh tăng 67,3%; Bình Định tăng 83,3%; Sóc Trăng tăng 100%; Trà Vinh tăng 171,8%;... Tuy nhiên, một số địa phương, nhất là các địa phương thuộc Đồng bằng sông Hồng vẫn gặp khó khăn với số doanh nghiệp đăng ký thành lập mới giảm so với cùng kỳ và chiếm phần lớn số doanh nghiệp giải thể, như: Hà Nội giảm 2,9% số doanh nghiệp đăng ký, chiếm 26,1% số doanh nghiệp giải thể; Hải Phòng giảm 20,3% và chiếm 4,1%;...

Về cơ cấu ngành nghề, lĩnh vực sản xuất, kinh doanh: một số lĩnh vực có số lượng doanh nghiệp thành lập mới tăng đáng kể, như: Giáo dục và đào tạo tăng 5,1%; Hoạt động dịch vụ khác tăng 8,9%; Y tế và trợ giúp xã hội tăng 64,3%;... Một số lĩnh vực có số lượng doanh nghiệp thành lập mới giảm: Xây dựng giảm 6%; Tài chính, ngân hàng và bảo hiểm giảm 6,5%; Kinh doanh bất động sản giảm 10,6%; Nông, lâm nghiệp và thủy sản giảm 26,5%;...

- Về phát triển kinh tế tập thể: Kinh tế tập thể với nòng cốt là hợp tác xã có sự thích ứng với sự biến động thị trường; phát huy ưu thế hợp tác giữa các thành viên trong hỗ trợ kinh tế thành viên vượt qua khó khăn. Số lượng hợp tác xã 2 năm gần đây tăng đột biến. Các hợp tác xã, tổ hợp tác đang dần tự đổi mới, phát triển theo đúng bản chất đích thực để thực sự là chỗ dựa vững chắc cho các thành viên. Tuy nhiên, các hợp tác xã, tổ hợp tác rất khó tiếp cận với các nguồn vốn tín dụng và các chính sách hỗ trợ của nhà nước, chủ yếu dựa vào nguồn lực nội tại của mình.

3. Về thực hiện mục tiêu bảo đảm an sinh xã hội, phúc lợi xã hội và các lĩnh vực xã hội khác:

a) Về lao động, việc làm:

Các hoạt động thông tin, dự báo thị trường lao động được triển khai đồng bộ trong cả nước. Cổng thông tin điện tử việc làm đã cập nhật thường xuyên tình hình thị trường lao động; theo dõi, cập nhật tình hình lao động việc làm, biến động lao động trong các doanh nghiệp, khu công nghiệp, các thành phố lớn... Các hoạt động giao dịch việc làm, đặc biệt là sàn giao dịch việc làm được tổ chức định kỳ, thường xuyên tại các Trung tâm giới thiệu việc làm[15] góp phần phổ biến, cung cấp thông tin việc làm, nhu cầu tuyển dụng, thông tin về người lao động đến người lao động và người sử dụng lao động, nâng cao hiệu quả kết nối cung - cầu lao động. Các dự án của Chương trình mục tiêu quốc gia về Việc làm và Dạy nghề năm 2013 tiếp tục được triển khai. Trong 6 tháng đầu năm 2013 ước giải quyết việc làm cho khoảng 722,5 nghìn lao động, đạt 45,2% kế hoạch năm, giảm 1,7% so với cùng kỳ năm 2012; trong đó: giải quyết việc làm trong nước cho khoảng 682,5 nghìn người, đạt 45,1% kế hoạch, giảm 1,5%; xuất khẩu lao động khoảng 40 nghìn người, đạt 47% kế hoạch, giảm 4%.

Việc thực hiện các chính sách về tiền lương, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, an toàn vệ sinh lao động, cải thiện quan hệ lao động được triển khai đồng bộ và có nhiều tiến bộ so với cùng kỳ năm trước. Mức lương tối thiểu vùng của người lao động được điều chỉnh tăng từ ngày 01/01/2013[16] đã góp phần giảm khó khăn, cải thiện đời sống của người lao động.

Tranh chấp lao động, đình công giảm mạnh so với cùng kỳ năm 2012 (5 tháng đầu năm xảy ra 161 cuộc đình công, giảm 43 cuộc so với cùng kỳ năm 2012).

Tính đến hết tháng 6/2013, ước tổng số lao động tham gia bảo hiểm xã hội là 11.013 nghìn người, trong đó: Bảo hiểm xã hội tự nguyện là 163 nghìn người, bảo hiểm xã hội bắt buộc là 10.850 nghìn người.

Chính sách bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động được thực hiện tốt, góp phần giảm bớt khó khăn, ổn định cuộc sống và giúp người lao động tìm được việc làm mới. Tính đến ngày 20/5/2013, cả nước có 182.263 người lao động đăng ký thất nghiệp, thấp hơn cùng kỳ năm ngoái (cùng kỳ năm ngoái là 212.966 người). Tỷ lệ thất nghiệp của lao động trong độ tuổi khu vực thành thị 6 tháng đầu năm ước là 3,62%.

b) Về bảo đảm an sinh xã hội, xóa đói giảm nghèo:

Thực hiện trợ cấp xã hội thường xuyên cho khoảng 2,5 triệu đối tượng tại cộng đồng với tổng kinh phí khoảng 9.000 tỷ đồng; nuôi dưỡng, chăm sóc trên 40 nghìn người trong cơ sở bảo trợ xã hội với mức trợ cấp thấp nhất 360 ngàn đồng/người/tháng; các tỉnh, thành phố có điều kiện đã thực hiện mức trợ cấp cao hơn mức quy định của Chính phủ, các tỉnh nghèo được bổ sung ngân sách đảm bảo xã hội để đảm bảo chi trả đầy đủ cho đối tượng theo quy định. Các địa phương đã theo dõi sát tình hình thiếu đói giáp hạt, thiệt hại do thiên tai, kịp thời tổ chức cứu trợ và đề xuất giải pháp khắc phục hậu quả, nhanh chóng phục hồi sản xuất, ổn định đời sống nhân dân[17].

Các chính sách giảm nghèo được quan tâm triển khai, như: chính sách tín dụng lãi suất thấp cho hộ cận nghèo; nâng mức hỗ trợ mệnh giá bảo hiểm y tế cho hộ cận nghèo lên 100%; phê duyệt Chương trình 135 giai đoạn 3; bổ sung 23 huyện nghèo được hỗ trợ theo cơ chế, chính sách đầu tư cơ sở hạ tầng quy định tại Nghị quyết 30a; phê duyệt danh sách 311 xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển và hải đảo để hỗ trợ đầu tư hạ tầng, phát triển sản xuất (tăng 154 xã so với trước); hoàn thành việc thí điểm hỗ trợ xây dựng nhà ở tránh lũ cho các hộ nghèo tại 7 tỉnh Bắc Trung bộ, duyên hải miền Trung và đang chỉ đạo mở rộng ra cả vùng. Tông kêt và tiêp tuc hoàn thiện chính sách hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số. Thực hiện chính sách hỗ trợ chi phí học tập và sinh hoạt cho trẻ em nghèo, trẻ em dân tộc thiểu số và vùng khó khăn.

c) Về thực hiện chính sách ưu đãi người có công:

Hệ thống chính sách pháp luật ưu đãi người có công tiếp tục được quan tâm hoàn thiện[18]. Thực hiện chi trả đầy đủ, kịp thời các khoản trợ, phụ cấp đối với người có công với cách mạng theo Pháp lệnh ưu đãi người có công với cách mạng. Các hoạt động đền ơn đáp nghĩa tiếp tục được phát triển sâu rộng như các hoạt động xây mới, sửa chữa nhà tình nghĩa cho các đối tượng chính sách; huy động quỹ đền ơn đáp nghĩa; tổ chức thăm hỏi, tặng quà cho các đối tượng chính sách.

d) Về chăm sóc người cao tuổi, thực hiện bình đẳng giới và bảo vệ, chăm sóc trẻ em:

Công tác chăm sóc người cao tuổi được quan tâm, hầu hết người cao tuổi thuộc diện hưởng lương hưu, người cao tuổi thuộc hộ nghèo, người cao tuổi là đồng bào dân tộc thiểu số... đều được cấp thẻ bảo hiểm y tế. Công tác chúc thọ, mừng thọ tiếp tục được duy trì, phát huy. Đến nay, tất cả các địa phương đã triển khai chính sách trợ cấp xã hội đối với người cao tuổi từ đủ 80 tuổi không có lương hưu hoặc trợ cấp bảo hiểm xã hội theo quy định của Luật người cao tuổi.

Công tác bình đẳng giới, vì sự tiến bộ của phụ nữ tiếp tục được triển khai đồng bộ. Bình đẳng giới trong lao động việc làm, giáo dục đào tạo, chăm sóc y tế ngày càng có những cải thiện đáng kể; bình đẳng giới thực chất về quyền, đối xử, cơ hội giữa nam và nữ được thúc đẩy. Các hoạt động tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về bình đẳng giới được đẩy mạnh với nhiều hình thức phong phú, đa dạng. Ban vì sự tiến bộ phụ nữ các cấp tiếp tục được kiện toàn. Hiện nay, đã có 14 tỉnh, thành phố có phòng Bình đẳng giới trực thuộc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội.