Quyết định 1735/QĐ-UBND

QUYẾT ĐỊNH

PHÊ DUYỆT KẾ HOẠCH CHƯƠNG TRÌNH HÀNH ĐỘNG CỦA TỈNH QUẢNG NAM NHẰM ỨNG PHÓ VỚI BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU GIAI ĐOẠN 2013-2015 VÀ ĐỊNH HƯỚNG ĐẾN NĂM 2030

ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH QUẢNG NAM

Căn cứ Luật Tổ chức HĐND và UBND ngày 26/11/2003;

Căn cứ Quyết định số 158/2008/QĐ-TTg ngày 02/12/2008 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Chương trình mục tiêu Quốc gia ứng phó với biến đổi khí hậu;

Căn cứ Quyết định số 1183/QĐ-TTg ngày 30/8/2012 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2012-2015;

Căn cứ Quyết định số 4043/QĐ-UBND ngày 09/12/2011 của UBND tỉnh Quảng Nam về phê duyệt Danh mục các dự án thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó với biến đổi khí hậu trên địa bàn tỉnh Quảng Nam giai đoạn 2011-2015;

Xét đề nghị của Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Nam tại Tờ trình số 117/TTr-STNMT ngày 27/5/2013,

QUYẾT ĐỊNH:

Điều 1. Ban hành kèm theo Quyết định này Kế hoạch Chương trình hành động của tỉnh Quảng Nam nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2013 - 2015 và định hướng đến năm 2030.

Điều 2. Quyết định này có hiệu lực kể từ ngày ký.

Điều 3. Chánh Văn phòng UBND tỉnh; Ban chỉ đạo hợp phần thích ứng với biến đổi khí hậu tỉnh; Giám đốc các Sở, Ban, ngành; Chủ tịch UBND các huyện, thành phố và thủ trưởng các đơn vị, cá nhân có liên quan chịu trách nhiệm thi hành quyết định này./.

KẾ HOẠCH

CHƯƠNG TRÌNH HÀNH ĐỘNG CỦA TỈNH QUẢNG NAM NHẰM ỨNG PHÓ VỚI BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU GIAI ĐOẠN 2013-2015 VÀ ĐỊNH HƯỚNG ĐẾN NĂM 2030
(Ban hành kèm theo Quyết định số 1735/QĐ-UBND ngày 31 tháng 5 năm 2013 của Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Nam)

I. MỤC TIÊU

1. Mục tiêu tổng quát

Đánh giá mức độ tác động của biến đổi khí hậu (BĐKH) và nước biển dâng đến các ngành, lĩnh vực; nâng cao năng lực, nhận thức ứng phó với biến đổi khí hậu; xây dựng Chương trình hành động có tính khả thi cao để ứng phó hiệu quả với với những tác động cấp bách trước mắt và những tác động tiềm tàng lâu dài của BĐKH nhằm đảm bảo sự phát triển nền kinh tế - xã hội của tỉnh Quảng Nam đến năm 2020; đề xuất các dự án, chương trình ưu tiên ứng phó với biến đổi khí hậu đến năm 2030.

2. Mục tiêu cụ thể

- Đánh giá mức độ tác động của BĐKH và nước biển dâng đối với các ngành, các lĩnh vực và địa phương của tỉnh;

- Xây dựng kịch bản BĐKH và nước biển dâng cho tỉnh Quảng Nam;

- Đánh giá khả năng dễ bị tổn thương của các lĩnh vực, các khu vực, đối tượng do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và nước biển dâng; xây dựng và lựa chọn giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu theo lĩnh vực, khu vực và đối tượng;

- Định hướng chương trình hành động ứng phó với biến đổi khí hậu của tất cả các ngành, lĩnh vực và địa phương vào chiến lược, quy hoạch, kế hoạch của tỉnh;

- Lồng ghép các nội dung, hoạt động ứng phó với biến đổi khí hậu vào các quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế xã hội của tỉnh, của các ngành và các huyện, thành phố nhằm tăng tính bền vững cho các quy hoạch, kế hoạch;

- Củng cố, tăng cường năng lực tổ chức, thể chế, chính sách về BĐKH và lồng ghép thông tin BĐKH, các hoạt động tương ứng của kế hoạch hành động nhằm ứng phó hiệu quả với tác động của BĐKH cho các nhóm ngành, lĩnh vực trên địa bàn tỉnh Quảng Nam;

- Xây dựng danh mục các dự án, chương trình ưu tiên thực hiện Chương trình hành động của tỉnh Quảng Nam ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2013- 2015 và định hướng các dự án, công trình thực hiện Chương trình ứng phó với biến đổi khí hậu đến năm 2030.

II. XU THẾ VÀ KỊCH BẢN BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU, NƯỚC BIỂN DÂNG

1. Xu thế biến đổi khí hậu tại tỉnh Quảng Nam trong thời gian qua

Đánh giá diễn biến khí hậu tỉnh Quảng Nam dựa trên chuỗi số liệu nhiều năm (1980- 2010) của các trạm khí tượng thủy văn quốc gia trên địa bàn tỉnh Quảng Nam như sau:

a) Lượng mưa

Quảng Nam có tổng lượng mưa lớn nhưng phân bố không đồng đều giữa các mùa, cũng như giữa các tháng trong năm. Một năm trung bình ở các địa phương Quảng Nam có 10 đến 20 ngày mưa to (lượng mưa ngày trên 50 mm); trong đó có 3 - 8 ngày mưa rất to (lượng mưa ngày trên 100 mm); số ngày có cường độ mưa to tập trung tháng 10 hoặc tháng 11, sau đó là các tháng 5, 6. Theo số liệu thống kê lượng mưa trung bình nhiều năm của tỉnh Quảng Nam đều có xu thế tăng, cụ thể như sau:

Trạm Tam Kỳ tốc độ tăng khoảng 16,6 mm/năm; lượng mưa trung bình nhiều năm (1980- 2010) vào khoảng 2.763 mm; cao nhất là 4.380 mm (năm 1999), vượt trung bình nhiều năm 2.617 mm; thấp nhất là 1.577 mm (năm 1988), thấp hơn trung bình nhiều năm 1.186 mm.

Trạm Trà My có tốc độ tăng khoảng 23.9 mm/năm. Lượng mưa trung bình nhiều năm (1980- 2010) vào khoảng 4.169 mm; cao nhất là 7.303 mm (năm 1996), vượt trung bình nhiều năm 3.134 mm; lượng mưa năm thấp nhất là 2.589 mm (năm 1982), thấp hơn trung bình nhiều năm 1.580 mm.

b) Nhiệt độ

Sự giảm nhiệt độ không những theo độ cao mà còn thay đổi theo mùa, suất giảm nhiệt các tháng mùa hè lớn hơn các tháng mùa đông.

Về mùa đông: nhiệt độ trung bình tháng 1 ở vùng đồng bằng ven biển từ 21-22oC, ở vùng núi độ cao từ 600- 1000m từ 18- 20^oC, núi cao trên 1000m dưới 18^oC; nhiệt độ trung bình tối thấp vùng đồng bằng ven biển từ 18 - 19^oC, dưới 17 độ ở nơi có độ cao từ 600m trở lên; khi có không khí lạnh tràn về với cường độ mạnh, nhiệt độ thấp nhất có thể xuống dưới 15^oC, thậm chí có năm xuống dưới 10^oC.

Về mùa hè: ở Quảng Nam vào các tháng 6, 7 là các tháng nóng nhất, nhiệt độ trung bình các tháng này từ 28- 29^oC ở vùng đồng bằng ven biển, từ 24- 26^oC ở vùng núi có độ cao từ 600- 1000m, thấp hơn 24^oC ở vùng núi có độ cao trên 1000m.

Tại Quảng Nam biến trình năm của nhiệt độ không khí có dạng một đỉnh, cực đại vào tháng 6 hoặc tháng 7, cực tiểu vào tháng 1 ở đồng bằng hoặc tháng 12 ở trung du miền núi; từ tháng 1 hoặc tháng 2 nhiệt độ bắt đầu tăng cho đến tháng 6, tháng 7, sau đó giảm dần cho đến cho đến tháng 12 hoặc tháng 1 năm sau; biên độ nhiệt độ năm của nhiệt độ vào khoảng 7- 9^oC ở đồng bằng ven biển và từ 5- 7^oC ở miền núi từ 600m trở lên; tính tương phản của hai loại khí đoàn gió mùa Đông Bắc trong mùa đông với gió mùa Tây Nam trong mùa hè và điều kiện địa hình của địa phương gây nên sự chênh lệch biên độ nhiệt độ.

Theo số liệu thống kê nhiệt độ trung bình nhiều năm của tỉnh Quảng Nam đều có xu thế tăng, cụ thể như sau:

Trạm Tam Kỳ: tốc độ xu thế 0,01^oC/năm; nhiệt độ trung bình nhiều năm (1980- 2010) vào khoảng 25,7^oC; năm có nhiệt độ trung bình cao nhất là 1998 (26,6^oC), vượt so với trung bình nhiều năm 0,9^oC; năm có nhiệt độ thấp nhất là năm 1984, 1989, 1996 và 2008 (25,2^oC), thấp hơn trung bình nhiều năm 0,5^oC.

Trạm Trà My: tốc độ xu thế 0,011^oC/năm; nhiệt độ trung bình nhiều năm (1980-2010) vào khoảng 24,5^oC; năm có nhiệt độ trung bình cao nhất là 1998 (25,5^oC) vượt so với trung bình nhiều năm 1^oC; năm có nhiệt độ thấp nhất là năm 2008 (23,9^oC), thấp hơn trung bình nhiều năm 0,6^oC.

c) Nước biển dâng

Tốc độ dâng của mực nước trung bình năm tại trạm Hội An tăng khoảng 0,515 cm/năm; mực nước tối cao trạm Hội An tăng 2,830 cm/năm; mực nước tối thấp tăng khoảng 0,072 cm/năm; như vậy có thể thấy được sự ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến mực nước biển dâng toàn cầu nói chung và khu vực tỉnh Quảng Nam nói riêng.

Kết quả phân tích các độ cao mực nước thiết kế nhận được bằng phân tích cực trị cho trường hợp hồi kỳ 50 năm cho thấy chênh lệch giữa mực nước biển thấp nhất và mực thủy triều thấp nhất trong quá khứ có sự sai lệch không đáng kể; sự sai lệch này cũng thể hiện sự ảnh hưởng của các yếu tố như sóng gió, sóng tàu, mưa,… tham gia vào quá trình dao động mực nước tổng cộng; giữa mực nước thiết kế cực trị hồi quy chu kỳ 50 năm và mực thủy triều thiên văn cực trị cũng chênh nhau không đáng kể.

2. Kịch bản biến đổi khí hậu tỉnh Quảng Nam đến năm 2070

Các kịch bản biến đổi khí hậu, nước biển dâng được xây dựng theo các kịch bản phát thải khí nhà kính khác nhau là: thấp (B1), trung bình (B2) và cao (A1FI)

a) Lượng mưa

Lượng mưa trung bình năm ở khu vực tỉnh Quảng Nam tăng dần qua các giai đoạn và theo ba kịch bản phát thải.

Lượng mưa trung bình (%) qua các kịch bản so với giai đoạn nền 1980-2010

Lượng mưa(%) thay đổi của 4 giai đoạn các tháng trong năm theo kịch bản phát thải B1

Lượng mưa(%) thay đổi của 4 giai đoạn các tháng trong năm theo kịch bản phát thải B2

Lượng mưa(%) thay đổi của 4 giai đoạn các tháng trong năm theo kịch bản phát thải A1FI

Kết quả xây dựng kịch bản biến đổi khí hậu cho thấy mức tăng lượng mưa trung bình đến năm 2020 theo kịch bản phát thải thấp- B1 là 0,6%; theo kịch bản phát thải trung bình- B2 và kịch bản phát thải cao- A1FI là 0,7 %.

Lượng mưa trung bình theo mùa ở các giai đoạn tháng XII-II và tháng III-V có xu hướng giảm dần so với thời kỳ nền những năm 1980- 2010; mức giảm đến năm 2020 theo kịch bản B1 là -1,3% (giai đoạn tháng XII-II) và -1,4% (giai đoạn tháng III-V); theo kịch bản B2 là -1,6% (cả 2 giai đoạn) và A1FI là -1,5% (cả 2 giai đoạn).

Ngược lại, lượng mưa trung bình theo mùa vào các giai đoạn tháng VI-VIII và tháng IX-XI có xu hướng tăng dần so với giai đoạn nền 1980-2010. Mức tăng đến năm 2070 theo kịch bản B1 là 0,5% (giai đoạn tháng VI-VIII) và 2,3% (giai đoạn tháng IX-XI); theo kịch bản B2 là 0,8% (giai đoạn tháng VI-VIII) và 2,5% (giai đoạn tháng IX-XI); theo kịch bản A1FI là 0,7% (giai đoạn tháng VI-VIII) và 2,7% (giai đoạn tháng IX-XI).

Theo các kịch bản qua các năm được đánh giá tổng lượng mưa dưới 2.000 mm tập trung chủ yếu ở khu vực đồng bằng ven biển và lượng mưa tăng dần tại các khu vực gò đồi, trung du đến vùng núi cao; tổng lượng mưa trên 3.000 mm tập trung nhiều nhất ở các xã Chơm, Ga Ri, A Xan, A Nông thuộc huyện Tây Giang; xã Laêê, La Dêê, Đắk Pre, Đắk Pring thuộc huyện Nam Giang; các xã Phước Công, Phước Lộc thuộc huyện Phước Sơn và xã Trà Linh thuộc huyện Nam Trà My.

b) Nhiệt độ

Nhiệt độ trung bình khu vực tỉnh Quảng Nam có xu hướng tăng qua các năm, nhiệt độ tăng dần theo các kịch bản thấp, vừa, cao.

Nhiệt độ trung bình năm tại tỉnh Quảng Nam qua các kịch bản

Nhiệt độ (^oC) thay đổi trong 4 giai đoạn các tháng trong năm của kịch bản phát thải B1

Nhiệt độ (^oC) thay đổi trong 4 giai đoạn các tháng trong năm của kịch bản phát thải B2

Nhiệt độ (^oC) thay đổi trong 4 giai đoạn các tháng trong năm của kịch bản phát thải A1FI

Nhiệt độ khu vực tỉnh Quảng Nam có xu thế tăng dần qua các năm theo các kịch bản. Mức tăng nhiệt độ trung bình năm tại tỉnh Quảng Nam đến năm 2020 theo kịch bản B1 và B2 là 0,5^oC; và theo kịch bản A1FI là 0,6^oC.

Nhiệt độ trung bình theo mùa vào các giai đoạn tháng XII-II và tháng III-V có xu hướng tăng dần so với thời kỳ nền những năm 1980- 1999 và tăng cao hơn so với giai đoạn tháng VI-VIII và tháng IX-XI; mức tăng nhiệt độ đến năm 2020 vào giai đoạn tháng XII-II và tháng III-V theo kịch bản B1 là 0,56^oC (cả 2 giai đoạn); theo kịch bản B2 là 0,6^oC (cả 2 giai đoạn); theo kịch bản A1FI là 0,62^oC (giai đoạn tháng XII-II) và 0,6^oC (giai đoạn tháng III-V). Nhiệt độ trung bình theo mùa vào các giai đoạn tháng VI-VIII và tháng IX-XI đến năm 2020 theo kịch bản B1 là 0,45^oC (giai đoạn tháng VI-VIII) và 0,46^oC (giai đoạn tháng IX-XI); theo kịch bản B2 là 0,5^oC (cả 2 giai đoạn); theo kịch bản A1FI là 0,52^oC (giai đoạn tháng VI-VIII) và 0,51^oC (giai đoạn tháng IX-XI).

Theo các kịch bản dự báo qua các năm cho thấy nhiệt độ cao (trên 26,5^oC) phân bố chủ yếu các khu vực có dạng địa hình đồng bằng, ven biển như Hội An, Thăng Bình, Tam Kỳ, Phú Ninh, Núi Thành, Duy Xuyên và một phần phía Đông các huyện Quế Sơn, Đại Lộc,...Phân bố nhiệt giảm dần ở các huyện có địa hình gò đồi trung du và miền núi. Nhiệt độ thấp nhất (dưới 14^oC) tập trung ở khu vực xã Trà Linh thuộc huyện Nam Trà My. Không có sự phân hóa nhiệt quá lớn giữa các khu vực, vùng miền.

Nhiệt độ khu vực tỉnh Quảng Nam có xu thế tăng dần qua các năm theo các kịch bản. Mức tăng nhiệt độ cao nhất vào giai đoạn từ tháng 03-05 đến năm 2070 theo các kịch bản thấp, vừa, cao tương ứng là: 2,0^oC; 2,2^oC; 3,08^oC.

c) Nước biển dâng

Theo các kịch bản biến đổi khí hậu, diện tích ngập lụt của tỉnh Quảng Nam và các huyện trên địa bàn tỉnh đều như sau:

Diện tích ngập lụt (km²) các huyện trên địa bàn tỉnh Quảng Nam theo các kịch bản

Đến năm 2020, theo các kịch bản B1, B2, và A1FI, ngập lụt chủ yếu xảy ra tại khu vực ven biển có địa hình thấp. Trong đó, địa phương bị ngập nhiều nhất là Tp. Hội An với 27,63% diện tích bị ngập; tiếp theo là các huyện Điện Bàn với 26,19% diện tích bị ngập; Duy Xuyên với 15,97% diện tích bị ngập; và Núi Thành với 15,10% diện tích bị ngập

III. NHỮNG ĐỊNH HƯỚNG CHÍNH CỦA KẾ HOẠCH HÀNH ĐỘNG ỨNG PHÓ VỚI BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU VÀ NƯỚC BIỂN DÂNG

1. Tác động của BĐKH và nước biển dâng (NBD) đối với tỉnh Quảng Nam a) Tác động của BĐKH và NBD các khu vực

- Vùng đồng bằng ven biển

Những ảnh hưởng chính của BĐKH lên vùng đồng bằng ven biển, bao gồm sự gia tăng mực nước biển, sự gia tăng bão và áp thấp nhiệt đới, sự gia tăng lũ lụt và xói lở và xâm nhập mặn.

Vùng đồng bằng ven biển là nơi tập trung nhiều đô thị và các khu vực dịch vụ nên hầu hết các ngành và hoạt động kinh tế- xã hội đã, đang và sẽ chịu tác động nhiều nhất của BĐKH; các ngành có khả năng chịu tác động mạnh nhất của BĐKH trong tương lai ở vùng này là ngành nông nghiệp, du lịch và thủy sản.

- Vùng vực gò đồi trung du thường bị lũ, lũ quét, sạt lở ven sông, hạn hán, cháy rừng gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động sản xuất nông nghiệp và đời sống của người dân.

- Vùng núi: Lũ lụt cục bộ, lũ quét vẫn là mối đe dọa thường xuyên trong mùa mưa; nguồn nước mùa khô ngày càng khan hiếm; hoạt động của các cơ sở thủy điện càng ngày càng gặp những khó khăn; diện tích và chất lượng rừng nhiệt đới và cả động vật có giá trị cao sẽ ngày càng suy giảm, nguy cơ cháy rừng, khai phá rừng ngày một trở nên hiện hữu; điều kiện phát sinh, phát triển nhiều loại vi khuẩn, dịch bệnh cho cây trồng, vật nuôi và cả cư dân các dân tộc sinh sống ở miền núi.

b) Tác động của BĐKH và NBD đến các lĩnh vực trọng tâm

- Lĩnh vực nông - lâm - ngư nghiệp

BĐKH làm tăng tần số, cường độ, tính biến động và tính cực đoan của các hiện tượng thời tiết nguy hiểm như bão, lũ lụt, hạn hán,…dẫn đến tác động đến sinh trưởng, phát triển, thời vụ gieo trồng, ảnh hưởng tới khả năng thâm canh tăng vụ, thiếu nước cho cây trồng, tăng dịch bệnh, giảm năng suất, sản lượng của cây trồng, vật nuôi.

Ngoài ra, biến đổi khí hậu làm giảm quỹ đất rừng và diện tích, thay đổi cơ cấu tổ chức và chất lượng rừng; gia tăng nguy cơ cháy rừng, gây khó khăn cho công tác bảo tồn đa dạng sinh học rừng, hệ sinh thái rừng sẽ bị suy thoái trầm trọng, gây ra tuyệt chủng một số loài, làm mất đi nguồn gen quý hiếm.

Đối với ngư nghiệp BĐKH ảnh hưởng đến môi trường thủy sinh trên biển, thủy sản nuôi trồng làm suy giảm sản lượng và chất lượng thủy sản biển cũng như thủy sản nước ngọt.

- Lĩnh vực giao thông vận tải

Hệ thống giao thông của tỉnh Quảng Nam đầy đủ các loại hình đường bộ, đường thủy và đường sắt; mực nước biển dâng cao, lũ lụt, sạt lở, cát bay, mưa bão diễn biến thất thường là những biểu hiện của biến đổi khí gây ra tình trạng sạt lở, ách tắc giao thông và những tai nạn rất nghiêm trọng; các công trình giao thông đường bộ bị phá vỡ, gây tốn kém cho chi phí duy tu bảo dưỡng, nâng cấp và xây dựng mới.

- Lĩnh vực công nghiệp- xây dựng

Ngành xây dựng có quan hệ khá mật thiết với các yếu tố khí hậu, sự gia tăng của thiên tai như bão, lốc tố, lũ lụt…sẽ tác động đến công tác quy hoạch và thiết kế, tổ chức thi công; một số tiêu chí, tiêu chuẩn nhà nước cũng như tiêu chuẩn ngành về xây dựng sẽ có những biến đổi nhất định, làm giảm tuổi thọ của vật liệu, linh kiện, máy móc, thiết bị và giảm chất lượng công trình, đòi hỏi chi phí tăng lên,… BĐKH sẽ tác động tới tính tiện nghi, tính hữu dụng, sức chịu tải, độ bền, độ an toàn của các công trình được thiết kế.

Đối với ngành công nghiệp các loài cây trồng, thủy hải sản suy giảm dẫn đến tình trạng thiếu nguồn nguyên vật liệu cho các ngành công nghiệp như: dệt may, công nghiệp chế biến nông sản thực phẩm, chế biến và nuôi trồng thủy sản; hiện tượng thiếu nước vào mùa khô cũng gây khó khăn trong việc cấp nước cho công nghiệp và có khả năng thiếu điện phục vụ sản xuất; ngành nông nghiệp bị ảnh hưởng kéo theo nguồn nguyên vật liệu cung cấp cho các hoạt động công nghiệp cũng bị ảnh hưởng, ngành công nghiệp thiếu nguyên liệu hay nguyên liệu chất lượng kém; bên cạnh đó phần lớn các khu công nghiệp đều trên vùng đồng bằng thấp trũng dễ bị tổn thương trước nguy cơ BĐKH, đặc biệt là nước biển dâng

- Lĩnh vực du lịch BĐKH tác động mạnh mẽ đến cả ba yếu tố: bền vững về kinh tế, bền vững về xã hội và bền vững về tài nguyên thiên nhiên; gây nhiều khó khăn cho sự nghiệp phát triển du lịch bền vững; Thu hẹp vùng có nhiệt độ lý tưởng, có sinh cảnh hấp dẫn, thích hợp cho du lịch; Gia tăng rủi ro trong suốt hành trình; chi phí cho các cuộc du lịch tăng lên; công trình trên các bãi biển đều chịu tác động của nước biển dâng.

- Lĩnh vực giáo dục và đào tạo: Ngành giáo dục là ngành không chịu tác động trực tiếp của biến đổi khí hậu nhưng là ngành chịu tác động gián tiếp. Biến đổi khí hậu, thời tiết khắc nghiệt, đặc biệt vào mùa mưa lũ gây ngập lụt một số điểm, gây hư hỏng các cơ sở vật chất, làm gián đoạn thời gian đến trường của các em học sinh; đồng thời, tăng chi phí đầu tư cho việc kiên cố trường học,…

- Lĩnh vực y tế và sức khỏe cộng đồng: Khí hậu biến đổi có liên quan trực tiếp và gián tiếp đến đời sống và sức khoẻ cộng đồng ở mọi quốc gia, đặc biệt là những người nghèo sinh sống ở những vùng dễ bị tác động của biến đổi khí hậu gây ra.

Tác động trực tiếp của BĐKH đến sức khoẻ con người thông qua mối quan hệ trao đổi vật chất, năng lượng giữa cơ thể người với môi trường xung quanh, dẫn đến những biến đổi về sinh lý, tập quán, khả năng thích nghi và những phản ứng của cơ thể đối với các tác động đó. Các đợt nắng nóng kéo dài, nhiệt độ không khí tăng, gây nên những tác động tiêu cực đối với sức khoẻ con người, dẫn đến gia tăng một số nguy cơ đối với tuổi già, những người mắc bệnh tim mạch, bệnh thần kinh, dị ứng.

Tác động gián tiếp của BĐKH đến sức khoẻ con người thông qua những nguồn gây bệnh, làm tăng khả năng bùng phát và lan truyền các bệnh dịch như bệnh cúm A/H1N1, cúm A/H5N1, tiêu chảy, dịch tả,... Biến đổi khí hậu làm tăng khả năng xảy ra một số bệnh nhiệt đới như sốt rét, sốt xuất huyết, viêm não Nhật Bản, làm tăng tốc độ sinh trưởng và phát triển nhiều loại vi khuẩn và côn trùng, vật chủ mang bệnh (ruồi, muỗi, chuột, bọ chét, ve); biến đổi khí hậu là một trong những nguyên nhân dẫn đến sự xuất hiện trở lại của một số bệnh truyền nhiễm ở vùng nhiệt đới (sốt rét, sốt Dengue, dịch hạch, dịch tả).

- Lĩnh vực tài nguyên và môi trường

+ Tác động đến tài nguyên đất: BĐKH là một trong những nguyên nhân làm cho tình trạng ngập lụt, hạn hán, nhiễm mặn trở nên nặng nề hơn gây mất đất sản xuất, suy giảm đất ở nghiêm trọng; theo kết quả tính toán dự báo diện tích các loại hình sử dụng đất chính bị ngập ở các kịch bản qua mốc các năm như sau:

+ BĐKH ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp đến nguồn tài nguyên nước; nguồn nước mặt khan hiếm trong mùa khô gây hạn hán và quá dư thừa trong mùa mưa gây lũ lụt; cùng với nước biển dâng sẽ làm cho việc cung cấp nước ngọt trở nên khó khăn; các nguồn nước ngọt sẽ bị nhiễm mặn khi nước biển dâng, nguồn nước ngọt bị nhiễm mặn sẽ ảnh hưởng đến hoạt động nông nghiệp (liên quan đến vấn đề bảo đảm an ninh lương thực), gây khó khăn nghiêm trọng cho cấp nước sinh hoạt và công nghiệp.

c) Tác động của BĐKH và NBD đến con người

BĐKH sẽ ngày càng trầm trọng trong những thập kỷ tới do gây ra nhiều lũ lụt hơn, hạn hán và các đợt nóng. Bên cạnh đó nước biển dâng cao sẽ mất nhà, mất đất canh tác,… Vấn đề này và những hệ quả của nó đang khiến cho cuộc sống người nghèo và những người cận nghèo vùng biển, vùng đồng bằng tiếp giáp biển bị đe dọa. Kết quả tính toán dân số bị ảnh hưởng do nước biển dâng theo các kịch bản như sau:

2. Những định hướng chính của kế hoạch hành động nhằm thích ứng với BĐKH và NBD

a) Giải pháp ứng phó với BĐKH và NBD đối với các khu vực

- Vùng đồng bằng ven biển

+ Định hướng phát triển vùng đồng bằng ven biển của tỉnh là sẽ phát triển vùng này gắn với chiến lược phát triển kinh tế biển, gồm phát triển công nghiệp và du lịch theo hướng du lịch sinh thái, giải trí nghỉ dưỡng. Một số biện pháp cụ thể như sau:

+ Trồng và khôi phục rừng ngập mặn (rừng dừa nước, đước, mắm), rừng chắn cát, chắn sóng biển (phi lao, dừa…); tích cực hưởng ứng việc công nhận rừng ngập mặn là rừng phòng hộ ven biển để tăng tầm quan trọng của loại rừng này và giúp người dân hiểu rõ vai trò của nó;

+ Hạn chế tối đa và có kiểm soát chặt chẽ nuôi tôm trên cát tự nhiên tại các huyện ven biển, nhất là các huyện Núi Thành, Thăng Bình, áp dụng biện pháp nuôi thân thiện với môi trường;

+ Biện pháp công trình: nạo vét lòng sông, xây và củng cố đê biển, kè biển, cảng, nhà đa năng, nhà cộng đồng tránh bão, đường tránh lũ,... chú ý đầu tư các công trình cơ sở hạ tầng phải tính đến tác động của các kịch bản mực NBD, xem xét cốt nền và thiết kế kỹ thuật trước khi khởi công xây dựng;

+ Trong quá trình thực hiện định hướng xây dựng Tam Kỳ thành đô thị loại 2 và Hội An thành thành phố du lịch sinh thái loại 2 cần chú trọng lồng ghép các yếu tố môi trường và BĐKH vào quy hoạch xây dựng; các vấn đề cần chú ý: cấp thoát nước đô thị để tránh tình trạng lụt cục bộ khi mưa lớn; hệ thống cây xanh, không gian xanh trong thành phố; quá trình thiết kế thi công các khu tái định cư, khu dân cư cho người dân cần được tính toán để thích nghi với điều kiện thời tiết bất thường như hiện nay;

+ Cải thiện sinh kế cho người dân sống ở các vùng có nguy cơ ảnh hưởng nhiều do thiên tai, BĐKH; nghiên cứu các sinh kế thay thế phù hợp với từng vùng như trồng cây phi lao để chắn cát; trồng và khai thác măng tre, giống tre; phát triển và nghiên cứu hình thức du lịch sinh thái và du lịch sinh thái dựa vào cộng đồng;

+ Đối với các cộng đồng ngư dân đánh bắt thủy sản cần có hệ thống cảnh báo sớm cho người dân để ngư dân yên tâm khai thác ở các ngư trường trên địa bàn tỉnh và giảm tối đa thiệt hại về người và tài sản.

- Vùng gò đồi, trung du

+ Củng cố và nâng cấp hệ thống cống, trạm bơm điện bảo đảm vững chắc bơm tưới, tiêu phục vụ kịp thời và có hiệu quả cho sản xuất nông nghiệp;

+ Khảo sát, quy hoạch, xây dựng hồ chứa nước nhằm điều tiết, phân phối và dự trữ lượng nước hợp lý đáp ứng nhu cầu nước cho nông nghiệp, công nghiệp, dân sinh trước yêu cầu bức thiết của BĐKH và NBD;

+ Nghiên cứu ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp;

+ Tuyên truyền phổ biến kiến thức, thông tin tình hình BĐKH, NBD và hành động giảm thiểu, thích ứng của ngành nông nghiệp.

- Vùng núi

+ Tăng cường công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng là việc làm cấp thiết và ưu tiên hàng đầu đối với các huyện miền núi, đặc biệt là rừng phòng hộ đầu nguồn;

+ Đầu tư và nâng cấp các công trình giao thông cũng như cơ sở hạ tầng khác, đặc biệt là biện pháp công trình chống sạt lở, các công trình đa chức năng vừa phục vụ cho phòng chống thiên tai vừa phục vụ cho sản xuất và đời sống cho đồng bào;

+ Cần phải có quy trình nghiêm ngặt đối với những dự án khai thác khoáng sản (vàng, uranium, titan), vật liệu xây dựng; triệt để nghiêm cấm và xử phạt nghiêm minh đối với các hành vi khai thác lâm sản, khoáng sản trái phép;

+ Đối với các thủy điện tại các huyện miền núi cần thực hiện đúng như quy hoạch cũng như quy trình vận hành của Chính phủ quy định; tiếp tục rà soát quy hoạch phát triển mạng lưới các thủy điện theo hướng ưu tiên các dự án đáp ứng tối đa mục tiêu đảm bảo phát điện, cung cấp nước cho sản xuất và sinh hoạt, tham gia cắt lũ cho hạ lưu; chú ý đến vấn đề điều tiết lũ, xây dựng qui trình vận hành liên hồ chứa giữa các thủy điện; đồng thời xem xét lại các dự án kém hiệu quả, gây ngập đất sản xuất, làm thiệt hại lớn đến diện tích rừng đầu nguồn, ảnh hưởng đến đời sống nhân dân;

+ Chú trọng công tác định canh, định cư cho người dân ở những khu vực đã lấy đất làm thủy điện và khu vực có nguy cơ sạt lở cao, quan tâm đầu tư đồng bộ cơ sở hạ tầng để người dân sinh hoạt, mở rộng đất sản xuất để canh tác; nghiên cứu và hỗ trợ các sinh kế thay thế bền vững cho người dân sống phụ thuộc vào rừng; chủ trương phát triển các vùng nguyên liệu cao su, nguyên liệu giấy, các vùng cây hương liệu, dược liệu như sâm Ngọc Linh, ba kích, phát triển dệt thổ cẩm... cần chú trọng đến tính bền vững về sinh kế cho người dân địa phương.

b) Giải pháp ứng phó với BĐKH và NBD đến các lĩnh vực trọng tâm

3. Danh mục các dự án ưu tiên ứng phó BĐKH và NBD giai đoạn 2013-2015 và giai đoạn 2015- 2030

Các dự án ưu tiên ứng phó với BĐKH và NBD giai đoạn 2013- 2015 và giai đoạn 2015- 2030 (Có Phụ lục kèm theo).

IV. TRÁCH NHIỆM CỦA CÁC SỞ, BAN, NGÀNH, UBND CÁC HUYỆN, THÀNH PHỐ VÀ CÁC CƠ QUAN LIÊN QUAN

1. Sở Tài nguyên và Môi trường

Căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ được giao có trách nhiệm tham mưu, giúp UBND tỉnh điều phối hoạt động ứng phó với BĐKH giữa các Sở, Ban, ngành và UBND các huyện, thành phố tập trung vào các nội dung:

- Chủ trì, phối hợp với các Sở, Ban, ngành xây dựng cơ chế, chính sách quản lý, điều hành, hướng dẫn thực hiện Kế hoạch hành động trình UBND tỉnh ban hành hoặc ban hành theo chức năng, nhiệm vụ được giao;

- Theo kế hoạch thực hiện tính toán kinh phí cần thiết, báo cáo Ban Chỉ đạo để tổng hợp kế hoạch vốn hàng năm gửi Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Tài chính tổng hợp theo quy định của Luật Ngân sách;

- Hướng dẫn và hỗ trợ các Sở, Ban, ngành và địa phương trong việc xây dựng và thực hiện kế hoạch ứng phó với BĐKH;

- Tổ chức kiểm tra và định kỳ sơ kết đánh giá rút kinh nghiệm việc thực hiện;

- Điều phối chung các hoạt động về thông tin, giáo dục và truyền thông liên quan đến biến đổi khí hậu;

- Định kỳ hàng năm tổng hợp, báo cáo Chủ tịch UBND tỉnh, Bộ Tài nguyên và Môi trường kết quả thực hiện Kế hoạch hành động, đề xuất giải quyết những vấn đề phát sinh vượt thẩm quyền;

- Chủ trì, phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tư xây dựng cơ chế giám sát, đánh giá việc thực hiện Kế hoạch;

- Hướng dẫn, giám sát và đánh giá việc thực hiện Kế hoạch;

- Là đầu mối xây dựng và thực hiện Kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu của tỉnh và thực hiện các đề án theo sự phân công.

2. Sở Kế hoạch và Đầu tư

- Chủ trì, phối hợp với các Sở, Ban, ngành và địa phương xây dựng và hướng dẫn thực hiện bộ khung tiêu chuẩn tích hợp biến đổi khí hậu vào các chiến lược, chương trình, quy hoạch và kế hoạch phát triển kinh tế xã hội;

- Phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường xây dựng cơ chế giám sát, đánh giá việc thực hiện Kế hoạch;

- Phối hợp với Sở Tài chính, phân bổ các nguồn vốn, điều phối kinh phí chung và điều phối các nguồn tài trợ, bao gồm cả điều phối các nguồn vốn ngân sách nhà nước hàng năm cho các chương trình và dự án liên quan đến BĐKH.

3. Sở Tài chính

Chủ trì phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Tài nguyên và Môi trường phân bổ các nguồn vốn, điều phối kinh phí chung và điều phối các nguồn tài trợ, bao gồm cả việc điều phối ngân sách nhà nước hàng năm cho các chương trình, dự án liên quan đến biến đổi khí hậu.

4. UBND các huyện, thành phố và các cấp, các ngành liên quan

- Chịu trách nhiệm xây dựng và thực hiện kế hoạch hành động ứng phó với biến đổi khí hậu cho ngành, địa phương mình;

- Thực hiện nhiệm vụ được giao trong Kế hoạch hành động;

- Chủ động tham gia các hoạt động phối hợp chung theo chỉ đạo của Ban Chỉ đạo tỉnh.