Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN7696:2007

TIÊU CHUẨN QUỐC GIA

TCVN 7696 : 2007

BÓNG ĐÈN NATRI ÁP SUẤT THẤP

YÊU CẦU VỀ TÍNH NĂNG

Low-pressure sodium vapour lamps - Performance specifications

Lời nói đầu

TCVN 7696 : 2007 hoàn toàn tương đương với IEC 60192 : 2001;

TCVN 7696 : 2007 do Ban kỹ thuật tiêu chuẩn TCVN/TC/E2 Thiết bị điện dân dụng biên soạn, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng đề nghị, Bộ Khoa học và Công nghệ công bố.

BÓNG ĐÈN NATRI ÁP SUẤT THẤP

YÊU CẦU VỀ TÍNH NĂNG

Low-pressure sodium vapour lamps - Performance specifications

1. Yêu cầu chung

1.1. Phạm vi áp dụng

Tiêu chuẩn này quy định các yêu cầu về tính năng đối với bóng đèn hơi natri áp suất thấp (sau đây gọi tắt là bóng đèn natri áp suất thấp) dùng trong chiếu sáng thông dụng.

Trong tiêu chuẩn này có một số yêu cầu được tham khảo từ “tờ dữ liệu của bóng đèn liên quan”. Trong tiêu chuẩn này cũng đề cập đến các tờ dữ liệu của một số bóng đèn. Đối với các bóng đèn không nằm trong phạm vi áp dụng của tiêu chuẩn này, nhà chế tạo bóng đèn hoặc đại lý được ủy quyền phải cung cấp tờ dữ liệu liên quan.

Các yêu cầu của tiêu chuẩn này chỉ liên quan đến thử nghiệm điển hình.

CHÚ THÍCH: Yêu cầu và dung sai cho phép trong tiêu chuẩn này tương ứng với thử nghiệm mẫu thử điển hình được nhà chế tạo đưa đến để thử nghiệm. Về nguyên tắc, mẫu thử nghiệm điển hình bao gồm các mẫu có đặc tính đại diện cho quá trình sản xuất của nhà chế tạo và được lấy càng gần giá trị điểm trung tâm của quá trình sản xuất càng tốt.

Với dung sai cho trong tiêu chuẩn này, có nhiều khả năng để các sản phẩm được chế tạo theo mẫu thử nghiệm điển hình sẽ phù hợp với tiêu chuẩn ở hầu hết sản phẩm. Tuy nhiên, do tính không đồng đều của sản xuất nên đôi khi các sản phẩm nằm bên ngoài phạm vi dung sai quy định là không thể tránh khỏi. Về hướng dẫn kế hoạch lấy mẫu và quy trình kiểm tra thuộc tính, xem IEC 60410.

1.2. Tài liệu viện dẫn

Các tài liệu viện dẫn sau đây cần thiết cho việc áp dụng tiêu chuẩn. Đối với các tài liệu ghi năm công bố thì áp dụng các bản được nêu. Đối với các tài liệu không ghi năm công bố thì áp dụng bản mới nhất, bao gồm cả các sửa đổi.

TCVN 7684 (1EC 60923), Phụ kiện dùng cho bóng đèn - Balát dùng cho bóng đèn phóng điện (không kể bóng đèn huỳnh quang dạng ống) - Yêu cầu về tính năng

IEC 60050(845), International Electrotechnical Vocabulary (IEV) - Chapter 845: Lighting (Từ vựng kỹ thuật điện quốc tế (IEV) - Chương 845: Chiếu sáng

IEC 60061-1, Lamp caps and holders together with gauges for the control of interchangeability and safety - Part 1: Lamp caps (Đầu đèn và đui đèn cùng với các dưỡng dùng để kiểm tra khả năng lắp lẫn và an toàn - Phần 1: Đầu đèn)

IEC 62035, Discharge lamps (excluding fluorescent lamps) - Safety specifications (Bóng đèn phóng điện (không kể bóng đèn huỳnh quang) - Yêu cầu về an toàn)

1.3. Định nghĩa

Tiêu chuẩn này áp dụng các thuật ngữ và định nghĩa dưới đây, một số thuật ngữ và định nghĩa khác được nêu trong IEC 60050(845).

1.3.1

Bóng đèn natri áp suất thấp (low pressure sodium (vapour) lamp)

Bóng đèn phóng điện trong đó ánh sáng phát ra do bức xạ từ hơi natri ở áp suất thấp từ 0,1 đến 1,5 pascal.

[IEC 845-07-24]

1.3.2

Giá trị danh nghĩa (nominal value)

Giá trị định lượng gần đúng được sử dụng để ký hiệu hoặc nhận biết bóng đèn.

1.3.3

Giá trị danh định (rated value)

Giá trị định lượng dùng cho đặc tính của bóng đèn trong các điều kiện làm việc quy định. Giá trị và điều kiện đó được quy định trong tiêu chuẩn này hoặc do nhà chế tạo hoặc đại lý được ủy quyền ấn định.

1.3.4

Ký hiệu bóng đèn: kiểu E (lamp designation: type E)

Mã, chỉ ra tính kinh tế, để ký hiệu cho một loại bóng đèn natri áp suất thấp có hiệu suất chiếu sáng được cải thiện.

CHÚ THÍCH: Nếu các bóng đèn này có thể làm việc với các balát khác nhau có công suất khác nhau không đáng kể, thì việc ký hiệu bóng đèn này bằng giá trị công suất danh nghĩa là không thỏa đáng. Việc ký hiệu một bóng đèn đã chọn gồm có chữ E và một chữ số xấp xỉ công suất danh định của bóng đèn. Chữ số trong ký hiệu bóng đèn là khác so với công suất danh định để không bị nhầm với các bóng đèn hiện có được ký hiệu bằng công suất danh nghĩa của chúng.

1.3.5

Điện áp khởi động đèn (lamp starting voltage)

Điện áp hiệu dụng tại các đầu nối của bóng đèn mà tại điện áp đó bóng đèn khởi động.

1.3.6

Số ghi ban đầu (initial readings)

Đặc tính khởi động của bóng đèn được đo trước khi luyện, và đặc tính điện và đặc tính quang của bóng đèn đo được ở cuối giai đoạn luyện.

1.3.7

Balát chuẩn (reference ballast)

Balát đặc biệt kiểu điện cảm, được thiết kế để cung cấp các chuẩn so sánh khi thử nghiệm balát, để chọn bóng đèn chuẩn và để thử nghiệm các bóng đèn sản xuất thông thường, trong điều kiện tiêu chuẩn hóa. Balát chuẩn có đặc trưng cơ bản là, ở tần số danh định, balát có tỷ số điện áp/dòng điện ổn định, hầu như không bị ảnh hưởng do biến thiên dòng điện, nhiệt độ và vật từ tính xung quanh như nêu trong các tiêu chuẩn balát liên quan.

1.3.8

Dòng điện hiệu chuẩn của balát chuẩn (calibration current of a reference ballast)

Giá trị dòng điện, dựa vào đó hiệu chuẩn và kiểm tra balát chuẩn.

1.3.9

Thử nghiệm điển hình (type test)

Thử nghiệm hoặc một loạt các thử nghiệm được thực hiện trên mẫu thử điển hình để kiểm tra sự phù hợp với các yêu cầu của tiêu chuẩn liên quan đối với thiết kế của một sản phẩm cho trước.

1.3.10

Mẫu thử nghiệm điển hình (type test sample)

Bộ mẫu bao gồm một hoặc nhiều mẫu giống nhau được nhà chế tạo hoặc đại lý được ủy quyền đưa đến để thử nghiệm điển hình.

1.4. Yêu cầu đối với bóng đèn

1.4.1. Yêu cầu chung

Bóng đèn muốn phù hợp với tiêu chuẩn này, phải phù hợp với các yêu cầu trong IEC 62035;

Bóng đèn phải được thiết kế sao cho tính năng của nó là tin cậy trong sử dụng bình thường và trong sử dụng được chấp nhận. Nhìn chung, yêu cầu này có thể đạt được bằng cách đáp ứng các yêu cầu của các điều dưới đây.

Các yêu cầu này áp dụng cho 95 % sản phẩm.

1.4.2. Kích thước

Kích thước của bóng đèn phải phù hợp với các giá trị quy định trong tờ dữ liệu bóng đèn liên quan.

1.4.3. Đầu đèn

Đầu đèn trên bóng đèn hoàn chỉnh phải phù hợp với IEC 60061-1.

1.4.4. Đặc tính khởi động

Bóng đèn phải khởi động được trong thời gian khởi động quy định trong tờ dữ liệu bóng đèn liên quan rồi sáng liên tục trong thời gian ít nhất là 1 min.

Thử nghiệm này phải tiến hành trước khi luyện, sử dụng phương pháp đo cho trong phụ lục A.

1.4.5. Đặc tính điện

Số ghi ban đầu về điện áp tại đầu nối bóng đèn và công suất tiêu thụ của bóng đèn không được vượt quá giá trị lớn nhất quy định trong tờ dữ liệu bóng đèn liên quan, dùng phương pháp đo cho trong phụ lục B.

1.4.6. Đặc tính quang

Số ghi ban đầu về quang thông của bóng đèn không được nhỏ hơn 90 % giá trị danh định, sử dụng phương pháp đo cho trong phụ lục B.

1.5. Thông tin để thiết kế đèn điện

Thông tin để thiết kế đèn điện, xem phụ lục C.

PHỤ LỤC A

(quy định)

PHƯƠNG PHÁP ĐO ĐẶC TÍNH KHỞI ĐỘNG

A.1. Yêu cầu chung

Không được cho bóng đèn hoạt động trong thời gian 5 h trước khi thực hiện các thử nghiệm này.

Bóng đèn phải được thử nghiệm trên mạch điện như chỉ ra trên Hình A.1, ở nhiệt độ môi trường xung quanh từ 20 ^oC đến 30 ^oC, sử dụng nguồn tần số danh nghĩa 50 Hz hoặc 60 Hz, tùy theo từng trường hợp.

Balát sử dụng phải thỏa mãn yêu cầu của TCVN 7684 (IEC 60923).

Trong quá trình thử nghiệm, các bóng đèn phải có đủ khoảng cách tính từ bất kỳ kim loại nối đất hoặc các phương tiện trợ giúp khởi động.

A.2. Phương pháp đo

Với công tắc S₁ đóng và công tắc S₂ mở, điện áp đo bằng vônmét V₁ phải bằng điện áp khởi động cho trong tờ dữ liệu bóng đèn liên quan, và sau đó đóng công tắc S₂.

Sau thử nghiệm, công tắc S₁ phải được mở trước khi tắt đèn.

Chú giải

1. Nguồn

2. Balát

3. Bóng đèn

Hình A.1 - Sơ đồ mạch điện dùng cho thử nghiệm khởi động bóng đèn

PHỤ LỤC B

(quy định)

PHƯƠNG PHÁP ĐO ĐẶC TÍNH ĐIỆN VÀ ĐẶC TÍNH QUANG

B.1. Yêu cầu chung

Bóng đèn phải được thử nghiệm trong mạch điện cho trên hình B.1, ở nhiệt độ môi trường xung quanh từ 20 ^oC đến 30 ^oC, sử dụng nguồn cung cấp có tần số danh nghĩa là 50 Hz hoặc 60 Hz, tùy theo từng trường hợp.

Balát sử dụng cho phép đo phải là balát chuẩn có tỷ số điện áp/dòng điện và hệ số công suất được quy định trong các tờ dữ liệu bóng đèn liên quan và thỏa mãn yêu cầu chung đối với balát chuẩn cho trong TCVN 7684 (IEC 60923).

Trước khi tiến hành lấy số ghi ban đầu, bóng đèn phải được luyện 100 h trên balát phù hợp với yêu cầu của TCVN 7684 (IEC 60923), tại điện áp và tần số danh định của balát. Điện áp nguồn không được thay đổi vượt quá ± 10 % và tần số không thay đổi nhiều hơn ± 1 Hz.

CHÚ THÍCH: Dung sai được chọn là để tránh phải có ổn áp và cho phép sử dụng điện lưới thông thường.

Bóng đèn phải làm việc trong phạm vi ± 5° ở tư thế nằm ngang

B.2. Nguồn cung cấp

Điện áp và tần số nguồn phải bằng với các giá trị danh định của balát chuẩn, với dung sai ± 0,5 %.

Dạng sóng của điện áp nguồn phải là sóng hình sin. Thành phần hài tổng không được vượt quá 3 % thành phần cơ bản. Thành phần hài tổng được định nghĩa là trung bình bình phương các thành phần hài riêng rẽ, sử dụng thành phần cơ bản là 100 %.

CHÚ THÍCH: Điều này có nghĩa là nguồn cung cấp cần có đủ công suất và mạch cung cấp cần có trở kháng đủ nhỏ so với trở kháng balát, và cần áp dụng điều này trong tất cả các điều kiện xuất hiện trong quá trình đo.

Trong giai đoạn ổn định, điện áp và tần số nguồn phải ổn định trong phạm vi dung sai ± 0,5 %, dung sai này được giảm xuống còn ± 0,2 % ở thởi điểm đo.

B.3. Thiết bị đo

Thiết bị đo phải là loại đo đúng giá trị hiệu dụng, về cơ bản là không có sai số dạng sóng và có độ chính xác thích hợp với các yêu cầu.

Mạch đo điện áp của thiết bị đo nối song song với bóng đèn không được có dòng điện chạy qua vượt quá 3 % dòng điện danh định của bóng đèn.

Thiết bị đo mắc nối tiếp với bóng đèn phải có trở kháng đủ thấp sao cho điện áp rơi không vượt quá 2 % điện áp danh định của bóng đèn.

B.4. Tiến hành đo

Khi đo điện bóng đèn, mạch điện áp của oátmét phải để hở mạch và mạch dòng điện oátmét phải được nối tắt, nếu cần thiết.

Khi đo công suất bóng đèn, mạch đo điện áp bóng đèn phải để hở mạch, mạch đo dòng điện phải được nối tắt, nếu cần thiết. Không hiệu chỉnh phần công suất tiêu thụ trên oátmét bởi vì mạch dòng điện của oátmét nối ở phía bóng đèn.

Khi đo quang thông, mạch vônmét của bóng đèn và mạch đo điện áp của oátmét phải để hở mạch và mạch ampemét và mạch đo dòng điện của oátmét phải được nối tắt, nếu cần thiết.

CHÚ THÍCH: Những điều nêu trên đây nhằm tránh việc hiệu chỉnh công suất tiêu thụ trên mạch điện áp của oátmét xuất phát từ kinh nghiệm quan sát đã chứng tỏ rằng trong đa số các trường hợp, tại cùng một điện áp nguồn, lượng công suất tiêu thụ này được bù lại xấp xỉ bằng lượng công suất bị giảm đi của bóng đèn do mạch điện áp của oátmét đấu song song với bóng đèn.

Trong trường hợp nghi ngờ, có thể đánh giá sai số bù bằng cách lặp lại các phép đo với giá trị tải khác mắc song song với bóng đèn.

Điều này được thực hiện bằng cách bổ sung điện trở mắc song song với bóng đèn và đọc số đo công suất đo được trên oátmét sau mỗi lần. Sau đó có thể dùng phương pháp ngoại suy kết quả nhận được để xác định giá trị công suất thực trong trường hợp không có tải mắc song song.

Bóng đèn phải làm việc cho đến khi các đặc tính điện được ổn định trước khi lấy bất kỳ số ghi nào trên bóng đèn.

Chú giải

1. Nguồn

2. Balát chuẩn

3. Bóng đèn

Hình B.1 - Sơ đồ mạch điện dùng để đo đặc tính của bóng đèn

PHỤ LỤC C

(quy định)

THÔNG TIN ĐỂ THIẾT KẾ ĐÈN ĐIỆN

C.1. Kích thước lớn nhất của bóng đèn

Kích thước lớn nhất của bóng đèn, cho ở 2.2.2 được cung cấp để hướng dẫn thiết kế đèn điện và dựa trên cơ sở bóng đèn có kích thước lớn nhất gồm cả bầu đèn và đầu đèn thay thế.

Để lắp được về cơ của các bóng đèn phù hợp với tiêu chuẩn này, phải có một khoảng trống trong đèn điện dựa trên kích thước lớn nhất này.

THƯ MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

IEC 60410:1973, Sampling plans and procedures for inspection by attributes (Kế hoạch lấy mẫu và quy trình kiểm tra tính năng)

IEC/TS 61231:1999, International lamp coding system (ILCOS) (Hệ thống mã hiệu bóng đèn quốc tế (ILCOS))

2. Tờ dữ liệu

2.1. Nguyên tắc chung vể đánh số tờ dữ liệu

Chữ số thứ nhất thể hiện số hiệu tiêu chuẩn (7696 hoặc 60192), sau đó là nhóm chữ cái "TCVN" hoặc "IEC".

Chữ số thứ hai thể hiện số hiệu tờ dữ liệu.

Chữ số thứ ba thể hiện lần xuất bản của tờ dữ liệu. Khi tờ dữ liệu có nhiều hơn một trang, có thể xảy ra trường hợp các trang có số hiệu lần xuất bản khác nhau, với số hiệu tờ dữ liệu không thay đổi.

2.2. Tờ dữ liệu bóng đèn

2.2.1. Danh mục tờ dữ liệu bóng đèn

Vị trí các kích thước của bóng đèn được cho trên hình vẽ tờ dữ liệu 7696-TCVN-01.

2.2.2 Danh mục tờ dữ iiệu kích thước bao ngoài lớn nhất bóng đèn

MỤC LỤC

Lời nói đầu

1. Yêu cầu chung

1.1. Phạm vi áp dụng

1.2. Tài liệu viện dẫn

1.3. Định nghĩa

1.4. Yêu cầu đối với bóng đèn

1.5. Thông tin để thiết kế đèn điện

Phụ lục A (quy định) – Phương pháp đo đặc tính khởi động

Phụ lục B (quy định) – Phương pháp đo đặc tính điện và quang

Phụ lục C (quy định) – Thông tin để thiết kế đèn điện

Thư mục tài liệu tham khảo

2. Tờ dữ liệu

2.1. Nguyên tắc chung về đánh số tờ dữ liệu

2.2. Tờ dữ liệu bóng đèn