Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN7870-9:2010

HÓA LÝ VÀ VẬT LÝ PHÂN TỬ                                                         ĐẠI LƯỢNG

ĐƠN VỊ                                  HÓA LÝ VÀ VẬT LÝ PHÂN TỬ

Số mục

Tên

Ký hiệu

Định nghĩa

Chú thích

Số mục

Tên

Ký hiệu

Định nghĩa

Hệ số chuyển đổi và chú thích

9-1 (8-3)

lượng chất

n

lượng chất là một trong bảy đại lượng cơ bản trong Hệ đại lượng quốc tế, ISQ, là cơ sở của SI

Lượng chất của một mẫu tinh khiết là đại lượng thường được xác định bằng cách đo khối lượng của nó và chia cho khối lượng mol của mẫu đó.

Lượng chất được xác định tỷ lệ với số thực thể nguyên tố xác định trong mẫu, hằng số tỷ lệ là hằng số chung giống nhau với tất cả các mẫu.

Tên gọi "số mol" thường được dùng cho "lượng chất" nhưng nó không được khuyên dùng vì tên của một đại lượng cần được phân biệt với tên của đơn vị.

Trong tên gọi "lượng chất", để đơn giản, từ "chất" có thể được thay bằng từ để chỉ rõ chất liên quan trong ứng dụng cụ thể, sao cho có thể nói, ví dụ, "lượng hydro clorua, HCl", hoặc "lượng benzen, C₆H_­6­".

Điều quan trọng là luôn đưa ra đặc điểm chính xác của thực thể liên quan (như đã nhấn mạnh trong câu thứ hai của định nghĩa mol); điều này nên ưu tiên thực hiện bằng cách đưa ra công thức hóa học phân tử của vật liệu liên quan.

9-1.a

mol

mol

mol là lượng chất của một hệ chứa cùng số thực thể cơ bản như số nguyên tử trong 0,012 kilôgam cacbon 12

[CGPM lần thứ 14 (1971)]

Khi sử dụng mol, các thực thể cơ bản phải được chỉ rõ, chúng có thể là nguyên tử, phân tử, ion, electron, thực thể khác hoặc các nhóm của chúng.

Định nghĩa áp dụng cho nguyên tử cacbon 12 không liên kết, không hoạt động và ở trạng thái cơ bản.

Mol cũng được dùng cho các thực thể như lỗ trống và tựa hạt khác, liên kết kép, v.v….

9-2.1 (8-1.1)

khối lượng nguyên tử tương đối

Ar

tỷ số giữa khối lượng [TCVN 7870-4 (ISO 80000-4:2006), mục 4-1] nguyên tử trung bình của một nguyên tố và 1/12 khối lượng nguyên tử của nuclit ¹²C

VÍ DỤ: Ar(Cl) » 35,453

Khối lượng nguyên tử hay phân tử tương đối phụ thuộc vào thành phần nuclit.

Hiệp hội quốc tế về hóa học tinh khiết và ứng dụng (IUPAC) thừa nhận việc sử dụng tên riêng "trọng lượng nguyên tử" và "trọng lượng phân tử" tương ứng cho các đại lượng "khối lượng nguyên tử tương đối" và "khối lượng phân tử tương đối". Việc sử dụng tên gọi truyền thống này không được tán thành

9-2.a

một

1

Xem lời giới thiệu 0.3.2.

9-2.2 (8-1.2)

khối lượng phân tử tương đối

Mr

tỷ số giữa khối lượng phân tử trung bình hoặc thực thể xác định của một chất và 1/12 khối lượng nguyên tử của nuclit ¹²C

9-3 (8-2)

số hạt

N_B

N_B bằng số hạt trong một hệ

Các thực thể khác nhau có thể là hạt, ví dụ phân tử số, nguyên tử số.

Có thể thêm chỉ số dưới cùng với ký hiệu để chỉ rõ thực thể cụ thể, ví dụ N_B cho số phân tử của chất B.

9-3.a

một

1

Xem lời giới thiệu, 0.3.2

9-4 (8-4)

hằng số Avogadro

L, N_A

đối với mẫu tinh khiết

L = N/n

trong đó N là số hạt (mục 9-3) và n là lượng chất (mục 9-1)

L = 6,022 141 79 (30) x 10²³ mol^-1

[CODATA 2006]

9-4.a

mol mũ trừ một

mol^-1

9-5 (8-5)

khối lượng mol

M

đối với mẫu tinh khiết

M = m/n

trong đó m là khối lượng [TCVN 7870-4 (ISO 80000-4:2006), mục 4-1] và n là lượng chất (mục 9-1)

9-5.a

kilôgam trên mol

kg/mol

Đơn vị thường được dùng cho khối lượng mol là gam trên mol, g/mol, hơn là kilôgam trên mol, kg/mol.

9-6 (8-6)

thể tích mol

V_m

đối với mẫu tinh khiết

V_m = V/n

trong đó V là thể tích [TCVN 7870-3 (ISO 80000-3:2006), mục 3-4]

và n là lượng chất (mục 9-1)

Thể tích mol của khí lý tưởng tại 273,15K và 101 325 Pa là V_m = 0,022 413 996 (39) m³/mol và tại 273,15 K và 100 000 Pa, thể tích mol là

V_m = 0,022 710 981 (40) m³/mol. [CODATA 2006]

9-6.a

mét khối trên mol

m³/mol

9-7 (8-7)

nội năng mol

U_m

U_m = U/n

trong đó U là nội năng [TCVN 7870-5 (ISO 80000-5:2007), mục 5-20.2] và n là lượng chất (mục 9-1)

Định nghĩa tương tự được áp dụng cho các hàm nhiệt động khác, ví dụ entanpi mol, H_m, năng lượng Helmholz mol, A_m, và năng lượng Gibbs mol, G_m. Các đại lượng này thường chỉ được dùng với sự qui chiếu về chất tinh khiết. Nhiệt dung mol có thể được xác định ở áp suất không đổi, C_{m, p} hoặc ở thể tích không đổi C_m,V

9-7.a

jun trên mol

J/mol

9-8 (8-8)

nhiệt dung mol

C_m

C_m = C/n

trong đó C là nhiệt dung [TCVN 7870-5 (ISO 80000-5:2007), mục 5-15] và n là lượng chất (mục 9-1)

9-8.a

jun trên mol kenvin

J/(mol.K)

9-9(8-9)

entropy mol

S_m

S_m = S/n

trong đó S là entropy [TCVN 7870-5 (ISO 80000-5:2007), mục 5-18] và n là lượng chất (mục 9-1)

9-9.a

jun trên mol kenvin

J/(mol.K)

9.10.1 (8-10.1)

số thể tích phân tử hoặc thực thể nguyên tố khác, mật độ phân tử hoặc thực thể nguyên tố khác

n, (C)

n = N/V

trong đó N là số hạt (mục 9-3) và V là thể tích [TCVN 7870-3 (ISO 80000-3:2006), mục 3-4]

9-10.a

mét mũ trừ ba

m^-3

9-10.2 (8-10.2)

nồng độ phân tử của chất B

C_B

C_B = N_B/V trong đó N_B là số phân tử của B và V là thể tích [TCVN 7870-3 (ISO 80000-3:2006), mục 3-4] của hỗn hợp

9-11.1 (8-11.1)

khối lượng riêng, mật độ

r, (g)

r = m/V

trong đó m là khối lượng [TCVN 7870-4 (ISO 80000-4:2006), mục 4-1] và V là thể tích [TCVN 7870-3 (ISO 80000-3:2006), mục 3-4]

9-11.a

kilôgam trên mét khối

kg/m³

9-11.2 (8-11.2)

nồng độ khối lượng chất B

r_B, (g_B)

r_B = m_B/V

_­trong đó m_­B­ là khối lượng [TCVN 7870-4 (ISO 80000-4:2006), mục 4-1] của chất B và V là thể tích [TCVN 7870-3 (ISO 80000-3:2006), mục 3-4] của hỗn hợp

9.11.b

gam trên lít

g/l

1 g/l = 1 g/dm³ = 1 kg/m³

9-12 (8-12)

phần khối lượng chất B

w_B

w_B = m_B/m

trong đó m_B là khối lượng [TCVN 7870-4 (ISO 80000-4:2006), mục 4-1] của chất B và m là tổng khối lượng của hỗn hợp

9-12.a

một

1

Xem Lời giới thiệu, 0.3.2.

9-13 (8-13)

nồng độ lượng chất của chất B

c_B

c_B = n_B/v

trong đó n_B là lượng chất (mục 9-1) của chất B và V là thể tích [TCVN 7870-3 (ISO 80000-3:2006), mục 3-4] của dung dịch

Trong hóa học, tên gọi "nồng độ lượng chất" thường được viết tắt là "nồng độ", có ý là tính từ "lượng chất" là dự định. Tuy nhiên, vì lý do này trong 9-11.2 tên gọi "nồng độ khối lượng" không được bỏ đi từ "khối lượng".

Nồng độ tiêu chuẩn, 1 mol/dm³, được ký hiệu là c^-e.

9-13.a

mol trên mét khối

mol/m³

9-13.b

mol trên lít

mol/l

1 mol/l = 1 mol/dm³ = 10³ mol/m³

9-14 (8-14.1)

phần lượng chất của chất B, (phần mol của chất B)

x_B, y_B

x_B = n_B/n

trong đó n_B là lượng chất (mục 9-1) của chất B và n là tổng lượng chất (mục 9-1) trong hỗn hợp

x_B được dùng đối với các pha đặc và đối với hỗn hợp khí, y_B có thể được sử dụng.

Tên gọi phi hệ thống "phần mol" vẫn được sử dụng. Tuy nhiên, việc sử dụng tên gọi này không được tán thành.

Đối với đại lượng này, thực thể được dùng để xác định lượng chất cần luôn là một phân tử đơn cho mỗi loại trong hỗn hợp.

9-14.a

một

1

Xem Lời giới thiệu, 0.3.2.

9-15 (8-15)

phần thể tích của chất B

j_B

j_B =  trong đó V^*_m,I là thể tích mol (mục 9-6) của chất tinh khiết i ở cùng nhiệt độ và áp suất, x_i là phần lượng chất (mục 9-14) của chất i và S biểu thị tổng của tất cả các chất i

j_B phụ thuộc vào nhiệt độ.

9-15.a

một

1

Xem Lời giới thiệu, 0.3.2

9-16 (8-16)

nồng độ mol của chất tan B

b_B, m_B

b_B = n_B/m_A

trong đó n_B là lượng chất (mục 9-1) của chất tan B và m_A là khối lượng [TCVN 7870-4 (ISO 80000-4:2006), mục 4-1] của dung môi A

Nên tránh sử dụng ký hiệu m_B trong trường hợp có thể nhầm thành khối lượng của chất B. Tuy nhiên, mặc dù có khả năng bị nhầm với khối lượng, ký hiệu m thông dụng hơn nhiều so với ký hiệu b cho nồng độ mol

9-16.a

mol trên kilôgam

mol/kg

9-17 (8-17)

hóa thế chất B

m_B

đối với hỗn hợp các chất i, m_B = (¶Gl¶n_B)_T,p,ni trong đó G là năng lượng Gibbs [TCVN 7870-5 (ISO 80000-5:2007), mục 5-20.5] và n_­B là lượng chất B (mục 9-1)

Đối với chất tinh khiết, m = G/n = G_m

trong đó G_m là năng lượng Gibbs mol. Trong một hỗn hợp, m_B là năng lượng Gibbs mol riêng phần.

9.17.a

jun trên mol

J/mol

9-18 (8-18)

hoạt độ tuyệt đối chất B

l_B

l_B = exp (m_B/RT)

trong đó m_B là hóa thế chất B (mục 9-17), R là hằng số mol khí (mục 9-42), và T là nhiệt độ nhiệt động lực [TCVN 7870-5 (ISO 80000-5:2007), mục 5-1]

9-18.a

một

1

Xem Lời giới thiệu, 0.3.2.

9-19 (8-19)

áp suất riêng phần chất B

p_B

đối với hỗn hợp khí, p_B = x_B.p

trong đó x_B là phần lượng chất của chất B (mục 9-14) và p là áp suất tổng [TCVN 7870-4 (ISO 80000-4:2006), mục 4-15.1]

9-19.a

pascan

Pa

9-20 (8-20)

nồng độ hơi của chất B trong hỗn hợp khí

, (f_B) 

đối với hỗn hợp khí, tỷ lệ với hoạt độ tuyệt đối, l­_B (mục 9-18), hệ số tỷ lệ, chỉ phụ thuộc vào nhiệt độ, được xác định ở điệu kiện nhiệt độ và thành phần không đổi, p_B/tiến đến 1 đối với khí vô cùng loãng

= l_B. trong đó p là áp suất tổng

9-20.a

pascan

Pa

9-21 (-)

hóa thế tiêu chuẩn của chất B

m_B^Ө

giá trị của hóa thế (mục 9-17) ở điều kiện tiêu chuẩn

m^Ө = RT ln l^Ө

m_B^Ө là hàm của nhiệt độ T ở áp suất tiêu chuẩn p = p^Ө. Hóa thế tiêu chuẩn phụ thuộc vào việc chọn trạng thái tiêu chuẩn, trạng thái này phải được xác định.

Dấu ^Ө được dùng để biểu thị một tiêu chuẩn nói chung. Ký hiệu độ cũng có thể được sử dụng. Trong dung dịch lỏng hoặc rắn, trạng thái tiêu chuẩn được qui về độ hòa tan lý tưởng của chất tan (chất B).

9-21.a

jun trên mol

J/mol

9-22.1 (-)

hóa thế tiêu chuẩn của chất B trong pha tinh khiết hoặc hỗn hợp hoặc dung môi

đối với pha tinh khiết hoặc hỗn hợp hay dung môi, hóa thế (mục 9-17) của chất tinh khiết B trong áp suất tiêu chuẩn

9-22.a

jun trên mol

J/mol

9-22.2 (-)

hóa thế tiêu chuẩn của chất b trong dung dịch

đối với chất hòa tan trong dung dịch, hóa thế, m^Ө trong trạng thái (giả thuyết) của chất tan B ở mol chuẩn, b^Ө (mục 9-16), và áp suất tiêu chuẩn, p^Ө [TCVN 7870-4 (ISO 80000-4:2006), mục 4-15.1], và có tính chất giống dung dịch vô cùng loãng:

m_B^Ө = m_B - RT ln (y_Bp/p^Ө) trong đó y_B là phần lượng chất (mục 9-14)

9-23 (8-22.1)

thừa số hoạt độ của chất B trong hỗn hợp lỏng hoặc rắn, hệ số hoạt độ của chất B trong hỗn hợp lỏng hoặc rắn

f_B

f_B = l_B/(l^*_Bx_B)

trong đó l­_B là hoạt độ tuyệt đối của chất B (mục 9-18), l^*_B là hoạt độ tuyệt đối của chất tinh khiết B ở cùng nhiệt độ và áp suất, x_B là phần lượng chất của chất B (mục 9-14)

Tên gọi có tính hệ thống là "thừa số hoạt độ", nhưng tên gọi "hệ số hoạt độ" cũng được sử dụng phổ biến.

9-23.a

một

1

Xem Lời giới thiệu, 0.3.2.

9-24.1 (-)

thừa số hoạt độ theo luật Raoult

f_B

f_B = a_B/x_B

trong đó a_B là hoạt độ của chất tan B (mục 9-26) và x_B là phần lượng chất của chất B (mục 9-14)

9-24.a

một

1

Xem Lời giới thiệu, 0.3.2.

9-24.2 (-)

thừa số hoạt độ theo luật Henry

g_m, g_c, g_x

Có ba trường hợp khác nhau đối với thừa số hoạt độ theo luật Henry: theo nồng độ mol, g_m, theo nồng độ, g_c và theo lượng chất, g_x:

g_m,B =

g_c,B =  

g_x,B =

9-25 (8-22.2)

hoạt độ tuyệt đối tiêu chuẩn của chất B trong hỗn hợp lỏng hoặc rắn

l_B^Ө

l_B^Ө = l^*_B (p^Ө)

trong đó l^*_B là hoạt độ tuyệt đối (mục 9-18) của chất tinh khiết B ở cùng nhiệt độ và áp suất, p^Ө là áp suất tiêu chuẩn [TCVN 7870-4 (ISO 80000-4:2006), mục 4-15.1]

Đại lượng này chỉ phụ thuộc nhiệt độ.

Áp suất tiêu chuẩn là 10⁵ Pa.

9-25.a

một

1

Xem Lời giới thiệu, 0.3.2.

9-26 (8-23)

hoạt độ của chất tan B, hoạt độ tương đối của chất tan B

a_B, a_m,B

đối với chất tan B trong dung dịch, a_B tỷ lệ với hoạt độ tuyệt đối, l_B (mục 9-18), hệ số tỷ lệ, chỉ phụ thuộc nhiệt độ và áp suất, được xác định với điều kiện để tại nhiệt độ và áp suất không đổi, a_B chia cho tỷ số mol, b_B/b^Ө, tiến đến 1 ở dung dịch vô cùng loãng, b_B là nồng độ mol của chất tan B (mục 9-16) và b^Ө là nồng độ mol tiêu chuẩn, thường là 1 mol/kg

a_B = l_B.

Đại lượng a_c,B, định nghĩa tương tự theo tỷ số nồng độ c_B/c⁰ cũng được gọi là hoạt độ hay hoạt độ tương đối của chất tan B; c⁰ là nồng độ tiêu chuẩn, thường là 1 mol/dm³:

a_c,B = l_B.

trong đó S biểu thị tổng tất cả các chất tan. Điều này áp dụng đặc biệt cho dung dịch lỏng loãng.

9-26.a

một

1

Xem Lời giới thiệu, 0.3.2.

9-27 (8-24.1)

hệ số hoạt độ của chất tan B

g­_B

Đối với chất tan trong dung dịch, g_B =

trong đó a_B là hoạt độ của chất tan B (mục 9-26), b_B là nồng độ mol của chất tan B (mục 9-16) và b^Ө là nồng độ mol tiêu chuẩn

Tên gọi "hệ số hoạt độ của chất tan B" cũng được dùng cho đại lượng g­_B xác định theo

g_B =

Xem mục 9-26.

9.27.a

một

1

Xem Lời giới thiệu, 0.3.2.

9-28 (8-24.2)

hoạt độ tuyệt đối tiêu chuẩn của chất tan B

l_B^Ө

đối với chất tan B trong dung dịch, l_B^Ө =

trong đó S biểu thị tổng tất cả các chất tan, p^Ө là áp suất tiêu chuẩn [TCVN 7870-4 (ISO 80000-4:2006), mục 4-15.1], b_B là nồng độ mol của chất B (mục 9-16) và b^Ө là nồng độ mol tiêu chuẩn

Đại lượng này chỉ phụ thuộc nhiệt độ. Nó áp dụng đặc biệt cho dung dịch lỏng loãng. Áp suất tiêu chuẩn là 10⁵ Pa.

9.28.a

một

1

Xem Lời giới thiệu, 0.3.2.

9-29.1 (8-25.1)

hoạt độ của dung môi A, hoạt độ tương đối của dung môi A

a_A

đối với dung môi A trong dung dịch, tỷ số của hoạt độ tuyệt đối của chất A, l­_A (mục 9-18), và hoạt độ tuyệt đối l^*_A của dung môi tinh khiết tại cùng nhiệt độ và áp suất

a_A = l_­A/l^*_A

9-29.a

một

1

Xem Lời giới thiệu, 0.3.2.

9-29.2 (8-25.2)

hệ số thẩm thấu của dung môi A

j

j = - (M_A­ Sb_B)^-1 ln a_A

trong đó M_A là khối lượng mol (mục 9-5) của dung môi A, S biểu thị tổng tất cả các chất tan, b_B là mol của chất tan B (mục 9-16) và a_A là hoạt độ của dung môi A (mục 9-29.1)

Đại lượng này áp dụng đặc biệt cho dung dịch lỏng loãng.

9-29.3 (8-25.3)

hoạt độ tuyệt đối tiêu chuẩn của dung môi A (đặc biệt trong dung dịch lỏng loãng)

l_A^Ө

đối với dung môi A trong dung dịch, hoạt độ tuyệt đối (mục 9-18) của chất tinh khiết A tại cùng nhiệt độ và ở áp suất tiêu chuẩn p^Ө [TCVN 7870-4 (ISO 80000-4:2006), mục 4-15.1]:

l_A^Ө = l_A^* p^Ө

Áp suất tiêu chuẩn là 10⁵ Pa.

9-30 (8-26)

áp suất thẩm thấu

II

áp suất dư cần để duy trì cân bằng thẩm thấu giữa dung dịch và dung môi tinh khiết được ngăn cách bằng một màng thấm chỉ đối với dung môi

9-30.a

pascan

Pa

9-31 (8-27)

số hợp thức của chất B

v_B

số hoặc phần đơn trong biểu thức cho phản ứng hóa học: 0 = Sv_BB, trong đó ký hiệu B biểu thị các chất tham gia và các chất tạo thành sau phản ứng đó

VÍ DỤ:

(1/2)N₂ + (3/2)H₂ = NH₃

v(N₂) = - 1/2,

v(H­₂) = - 3/2,

v(NH₃) = + 1.

Số hợp thức là âm đối với chất tham gia phản ứng và dương đối với các chất tạo thành sau phản ứng

9-31.a

một

1

Xem Lời giới thiệu, 0.3.2.

9-32 (8-28)

ái lực của phản ứng hóa học

A

A = - Sv_Bm_B

trong đó v_B là số hợp thức của chất B (mục 9-31) và m­_B là hóa thế của chất B (mục 9-17)

Tổng lấy với toàn bộ chất B.

Ái lực của phản ứng là thước đo "lực chỉnh hướng" của phản ứng. Khi ái lực dương, phản ứng tự động chuyển từ các chất tham gia phản ứng thành các chất tạo thành và khi ái lực âm, phản ứng đi theo chiều ngược lại.

Một cách viết định nghĩa khác là:

A = - (¶G/¶x)_p,T

trong đó G là năng lượng Gibbs [TCVN 7870-5 (ISO 80000-5:2007), mục 5-20.5] và x là mức độ phản ứng (mục 9-33).

Lưu ý là v_B âm đối với chất tham gia phản ứng và dương đối với sản phẩm tạo thành sau phản ứng

9-32.a

jun trên mol

J/mol

9-33 (8-29)

mức độ phản ứng

x

dn_B = v_Bdx

trong đó n_B là lượng chất B (mục 9-1) và v_B là số hợp thức của chất B (mục 9-31)

Xem chú thích cho mục 9-31.

9-33.a

mol

mol

9-34 (8-30)

hằng số cân bằng tiêu chuẩn, hằng số cân bằng nhiệt động lực

K^Ө

đối với một phản ứng hóa học, K^Ө = Õ_B (l_B^Ө)

trong đó Õ_B biểu thị tích của toàn bộ chất B, l_B^Ө là hoạt độ tuyệt đối tiêu chuẩn của chất B (mục 9-25) và v_B là số hợp thức của chất B (mục 9-31)

Đại lượng này chỉ phụ thuộc nhiệt độ.

Các đại lượng khác phụ thuộc vào nhiệt độ, áp suất và thành phần như dưới đây.

Có thể định nghĩa theo cách tương tự hằng số cân bằng theo nồng độ hơi, K_f, mol, K_m, …

9-34.a

một

1

Xem Lời giới thiệu, 0.3.2.

9-35 (-)

hằng số cân bằng theo áp suất

K_p

K_p = Õ_B(p_B) đối với khí

9-35.a

pascan mũ tổng số hợp thức

Pa

9-36

hằng số cân bằng theo nồng độ

K_C

K_C = Õ_B (c_B) v_B đối với dung dịch

9-36.a

mol trên mét khối lũy thừa tổng số hợp thức

(mol.m^-3)

9-37 (8-32)

mômen lưỡng cực điện của phân tử

p, (m)

E_p = -p.E

trong đó E_p là năng lượng tương tác [TCVN 7870-5 (ISO 80000-5:2007), mục 5-20.1] của phân tử với mômen lưỡng cực điện p và điện trường có cường độ E [TCVN 7870-6 (ISO 80000-6:2008), mục 6-10]

Mômen lực M tác dụng lên hệ trung hòa có mômen lưỡng cực p đặt trong điện trường E là M = p x E.

9-37.a

culông mét

C.m

9-38 (-)

mômen lưỡng cực từ của phân tử

m, m

E_m = - m. B

trong đó E_m là năng lượng tương tác [TCVN 7870-5 (ISO 80000-5:2007), mục 5-20.1] của phân tử với mômen lưỡng cực từ m và từ trường có mật độ từ thông b

[TCVN 7870-6 (ISO 80000-6:2008), mục 6-21]

Mômen lực M tác dụng lên hệ trung hòa có mômen lưỡng cực m đặt trong từ trường có mật độ từ thông B là M = m x B.

9-38.a

jun trên tesla

ampe mét vuông

J//T

A.m²

9-39

độ phân cực điện của phân tử

a

a­_ij = ¶p_i/¶E_j

trong đó p_i là thành phần tọa độ Đêcac theo trục I của mômen lưỡng cực điện (mục 9-37) cảm ứng do tác dụng của cường độ điện trường [TCVN 7870-6 (ISO 80000-6:2008), mục 6-10] và E_j­ là thành phần theo trục j của cường độ điện trường này

9-39.a

culông mét vuông trên vôn

C.m²/V

9-40.1 (8-34.1)

hàm phân chia vi chính tắc

W

W = S_r 1

trong đó tổng được lấy theo tất cả các trạng thái lượng tử ứng với năng lượng, thể tích, các trường ngoài và hàm lượng đã cho

S = k ln W

trong đó S là entropy [TCVN 7870-5 (ISO 80000-5:2007), mục 5-18] và k là hằng số Boltzmann (mục 9-43).

9.40.a

một

1

9-40.2 (8-34.2)

hàm phân chia chính tắc

Z, Q

Z = Z_r e^-E_r^/KT

trong đó tổng được lấy theo tất cả các trạng thái lượng tử ứng với năng lượng, thể tích, các trường ngoài và hàm lượng đã cho, E_r là năng lượng [TCVN 7870-5 (ISO 80000-5:2007), mục 5-20.1] trong trạng thái lượng tử thứ r, k là hằng số Boltzmann (mục 9-43) và T là nhiệt độ nhiệt động lực [TCVN 7870-5 (ISO 80000-5:2007), mục 5-1]

A = - kT ln Z

trong đó A là năng lượng tự do Helmholtz [TCVN 7870-5 (ISO 80000-5:2007), mục 5-20.4].

9-40.3 (8-34.3)

hàm phân chia đại chính tắc, hàm phân chia lớn

X

X =

trong đó Z(N_­A, N_B, …) là hàm phân chia chính tắc đối với số hạt đã cho

A, B, … l­_A, l_B và hoạt độ tuyệt đối của hạt A, B, …

Trong đó µ_B là hóa thế của chất B, n_B là lượng chất B, k là hằng số Boltzmann và

T là nhiệt độ nhiệt động lực

9-40.4 (8-34.4)

Hàm phân chia phân tử, hàm phân chia của phân tử

q

q = S­_I exp(-e_i/KT)

trong đó e_i là năng lượng [TCVN 7870-5 (ISO 80000-5:2007), mục 5-20.1] của trạng thái lượng tử thứ i của phân tử ứng với thể tích và trường ngoài, k là hằng số Boltzmann (mục 9-43) và T là nhiệt độ nhiệt động lực [TCVN 7870-5 (ISO 80000-5:2007), mục 5-1]

9-41 (8-35)

trọng lượng thống kê

g

độ bội của mức năng lượng lượng tử

Độ bội còn được gọi là "độ suy biến"

9-41.a

một

1

Xem Lời giới thiệu, 0.3.2.

9-42 (8-36)

hằng số khí mol

R

đối với khí lý tưởng, pV_m = RT

trong đó p là áp suất [TCVN 7870-4 (ISO 80000-4:2006), mục 4-15.1], V_m là thể tích mol (mục 9-6), và T là nhiệt độ nhiệt động lực [TCVN 7870-5 (ISO 80000-5:2007), mục 5-1]

R = 8,314 472 (15) J/mol.K)

[CODATA 2006]

9-42.a

jun trên mol kenvin

J/(mol.K)

9-43 (8-37)

hằng số Boltzmann

k

k = R/N_A­

trong đó R là hằng số khí mol (mục 9-42) và N­­_A là hằng số Avogadro (mục 9-4)

k = 1,380 650 4 (24) x 10^-23 J/K

[CODATA 2006]

9-43.a

jun trên kenvin

J/K

9-44 (8-38)

quãng đường tự do trung bình

l, l

đối với hạt, khoảng cách trung bình giữa hai lần va chạm liên tiếp với các phân tử khác

9-44.a

mét

m

9-45 (8-39)

hệ số khuếch tán

D

C_B (v_B) = - D grad C_B

trong đó C_B là nồng độ phân tử của chất B (mục 9-10.2) trong hỗn hợp và <>_B> là vận tốc trung bình cục bộ [TCVN 7870-3 (ISO 80000-3:2006), mục 3-8.1) các phân tử của chất B

9-45.a

mét vuông trên giây

m²/s

9-46.1 (8-40.1)

tỷ số khuếch tán nhiệt

k_T

ở trạng thái ổn định của hỗn hợp hai thành phần, khuếch tán nhiệt xảy ra grad x_B = - (k_T/T) grad T

trong đó x_B là phần lượng chất (mục 9-14) của chất B đậm đặc hơn, và T là nhiệt độ nhiệt động lực cục bộ [TCVN 7870-5 (ISO 80000-5:2007), mục 5-1]

9-46.a

một

1

Xem Lời giới thiệu, 0.3.2.

9-46.2 (8-40.2)

hệ số khuếch tán nhiệt

a_­T

­a­_T = k_­T/(x_A x_B)

trong đó k_T là tỷ số khuếch tán nhiệt (mục 9-46.1), x_A và x_B­ là phần lượng chất cục bộ (mục 9-14) của hai chất A và B

9-47 (8-41)

hệ số khuếch tán nhiệt

D_T

D_T = k_T. D

trong đó k_T là tỷ số khuếch tán nhiệt (mục 9-46.1) và D là hệ số khuếch tán (mục 9-45)

9-47.a

mét vuông trên giây

m²/s

9-48 (8-42)

số proton, nguyên tử số

Z

số proton trong một hạt nhân nguyên tử

Nguyên tử số trong bảng tuần hoàn bằng số proton.

9-48.a

một

1

Xem Lời giới thiệu, 0.3.2.

9-49 (8-43)

điện tích nguyên tố

e

điện tích [TCVN 7870-6 (IEC 80000-6:2008, mục 6-2] của proton

e = 1,602 176 487 (40)x 10^-19 c

[CODATA 2006]

Điện tích của một electron bằng -e.

9-49.a

culông

C

9-50 (8-44)

số điện tích ion

z

tỷ số giữa điện tích [TCVN 7870-6 (IEC 80000-6:2008, mục 6-2] của ion với điện tích nguyên tố (mục 9-49)

9-50.a

một

1

Xem Lời giới thiệu, 0.3.2.

9-51 (8-45)

hằng số Faraday

F

F = N_A e

trong đó N_A là hằng số Avogadro (mục 9-4) và e là điện tích nguyên tố (mục 9-49)

F = 96,485 339 9(24) x 10³ C/mol

[CODATA 2006]

9-51.a

culông trên mol

C/mol

9-52 (8-46)

lực ion

I

I = Sz²_ib_i

trong đó tổng tính theo tất cả các ion với số điện tích z_i (mục 9-50) và nồng độ mol m_i (mục 9-16)

9-52.a

mol trên kilôgam

mol/kg

9-53 (8-47)

độ điện ly

a

tỷ số số phân tử phân ly trên tổng số phân tử

Một tên khác của đại lượng này là "phần điện ly"

9-53.a

một

1

Xem Lời giới thiệu, 0.3.2.

9-54 (8-48)

độ dẫn điện (của chất điện ly)

trong đó J là mật độ dòng điện [TCVN 7870-6 (IEC 80000-6:2008), mục 6-16] và E là cường độ điện trường [TCVN 7870-3 (IEC 80000-6:2008), mục 6-6]

9-54.a

simen trên mét

S/m

9-55 (8-49)

độ dẫn điện mol

Λ_m

Λ_m =

trong đó  là độ dẫn điện (mục 9-54) và c_B là nồng độ lượng chất (mục 9-13)

9-55.a

simen mét vuông trên mol

S.m²/mol

9-56 (8-50)

số tải của ion B, phần dòng tải của ion B

t_B

t_B = i_B/i

trong đó i_B là dòng điện [TCVN 7870-6 (IEC 80000-6:2008), mục 6-1] của ion B và i là dòng điện tổng

9-56.a

một

1

Xem Lời giới thiệu, 0.3.2.

9-57 (8-51)

góc quay quang

a

góc mà mặt phẳng ánh sáng phân cực quay theo chiều kim đồng hồ khi nhìn vào nguồn sáng qua môi trường quang hoạt

9-57.a

radian

rad

9-58 (8-52)

suất quay quang mol

a_n

a_n = aA/n

trong đó a là góc quay quang (mục 9-57) và n là lượng chất (mục 9-1) của thành phần quang hoạt trên đường đi của một chùm sáng phân cực tuyến tính có diện tích mặt cắt [TCVN 7870-3 (IEC 80000-3:2006), mục 3-3] A

9-58.a

radian mét vuông trên mol

rad.m²/mol

Xem Lời giới thiệu, 0.3.2.

9-59 (8-53)

suất quay quang riêng

a_m

a_m = aA/m

trong đó a là góc quay quang (mục 9-57) và m là khối lượng [TCVN 7870-4 (IEC 80000-4:2006), mục 4-1] của thành phần quang hoạt trên đường đi của một chùm sáng phân cực tuyến tính có diện tích mặt cắt [TCVN 7870-3 (IEC 80000-3:2006), mục 3-3] A

9-59.a

radian mét vuông trên kilôgam

rad.m²/kg

Nguyên tử số

Tên

Ký hiệu

1

hydro

H

2

heli

He

3

liti

Li

4

berili

Be

5

bo

B

6

cacbon

C

7

nitơ

N

8

oxy

O

9

flo

F

10

neon

Ne

11

natri

Na

12

magiê

Mg

13

nhôm

Al

14

silic

Si

15

phospho

P

16

lưu huỳnh

S

17

clo

Cl

18

argon

Ar

19

kali

K

20

canxi

Ca

21

scandi

Sc

22

titan

Ti

23

vanadi

V

24

crom

Cr

25

mangan

Mn

26

sắt

Fe

27

coban

Co

28

nikel

Ni

29

đồng

Cu

30

kẽm

Zn

31

gali

Ga

32

gecmani

Ge

33

asen

As

34

selen

Se

35

brom

Br

36

krypton

Kr

37

rubidi

Rb

38

stronti

Sr

39

ytri

Y

40

zirconi

Zr

41

niobi

Nb

42

molybden

Mo

43

techneti

Tc

44

ruteni

Ru

45

rodi

Rh

46

paladi

Pd

47

bạc

Ag

48

cadmi

Cd

49

indi

In

50

thiếc

Sn

51

antimon (stibi)

Sb

52

telu

te

53

iot

I

54

xenon

Xe

55

cesi

Cs

56

bari

Ba

57

lantan

La

58

ceri

Ce

59

praseodym

Pr

60

neodym

Nd

61

prometi

Pm

62

samari

Sm

63

europi

Eu

64

gadonlini

Gd

65

terbi

Tb

66

dysprosi

Dy

67

holmi

Ho

68

erbi

Er

69

thuli

Tm

70

yterbi

Yb

71

luteti

Lu

72

hafni

Hf

73

tantan

Ta

74

Wolfram (tungsten)

W

75

reni

Re

76

osmi

Os

77

iridi

Ir

78

platin

Pt

79

vàng

Au

80

thủy ngân

Hg

81

tali

Tl

82

chì

Pb

83

bismut

Bi

84

poloni

Po

85

astatin

At

86

radon

Rn

87

franxi

Fr

88

radi

Ra

89

actini

Ac

90

thori

Th

91

protacti

Pa

92

urani

U

93

neptuni

Np

94

plutoni

Pu

95

americi

Am

96

curi

Cm

97

berkeli

Bk

98

californi

Cf

99

einstein

Es

100

fermi

Fm

101

mendelevi

Md

102

nobeli

No

103

lorenci

Lr

104

rutherfordi

Rf

105

dubni

Db

106

seaborgi

Sg

107

bohri

Bh

108

hassi

Hs

109

meitneri

Mt

110

damstadi

Ds

111

roentgeni

Rg

CHÚ THÍCH 1: Tên gọi trong ngoặc đơn là để tham khảo.